fermanın yapı çözümlemesi:
tanzimat fermanı dönemin resmi kitabet ve bürokrat üslubuyla yazılmıştır.
a)kelime ve kavramlar: fermandaki kelimelerin %90 ı arapça ve farsçadır.
b)cümle yapısı: cümle yapısı olarak da bürokratik bir özelliğe sahiptir.
cümlelerin uzun olması ve satırlar boyunca devam etmesi okuyucuyu sıkacak bir özelliktir.
ayrıca anlamsal gücün de yitirilmesine sebep olur, ferman sıradan okuyucuların anlayamayacağı bir tarzda yazılmıştır.
c)paragraf yapısı: paragraf sayısı az ve düzensizdir, kimi paragraflar çok uzun kimisi ise kısadır.
metindeki yapı özelliklerinden biri de noktalama işaretlerinin kullanılmamış olması, ağır ve ağdalı bir osmanlı türkçesinin kullanılması, yapısal açıdan anlaşılmayı güçleştirmiştir.
fermanın içerik çözümlemesi:
giriş bir tez ile başlar, osmanlının kuruluş döneminde daha gülü olduğu ve şimdi gücünü yitirdiğidir. metni oluşturanlara göre osmanlı kuruluş döneminde şer'i kanunlarla yönetildiği için güçlenmiştir.
gelişme bölümünde de antitez üzerinde durularak devletin eski haline nasıl dönebileceğine değiniliyor. bunun da getirilen yeni kanun ve düzenlemelerle olacağı savunuluyor. batı tarzı bu düzenlemelerin ülkede yeni bir uyanış sağlayacağı vurgulanıyor.
sonuç olarak ise fermandaki hükümlerin halka uygulanacağı ve , uygulamayanların cezalandırılacağından bahsediliyor.
dine dayalı görüşün başta belirtilme sebebi ise; yapılacak olan düzenlemelerin yine dine uygun olacağını düşündürmektir.
düzenleme yapılacak alanlar:
* askere alım ve hizmet süresi,
* vergi toplama ve tayini,
* can, mal, ırz ve namusun korunması,
* adalet ve hukuk alanı,
* rüşvet ve ada kayırmanın önlenmesi.
müslim ve gayrimüslim tüm halk bu haklardan eşit olarak yararlanacaktır. **
