auguste comte tarafından temelleri atılmış olup, bugün bu akım viyana çevresi olarak bilinen mantıkçı pozitivizm olarak devam etmektedir.
bu ekol; deneyciliğin, bilimciliğin ve özgür düşüncenin dışında hiç bir inanç ve değer sistemine yer vermemek suretiyle bilimin üstünde güç tanımaz.
bilim tarihinin en yaygın bağnazlığı auguste comte ve takipçilerinin oluşturdukları pozitivizm ya da bilmcilik diye isimlendirilen bilimsel doktrin etrafında toplananların bağnazlığıdır.
pozitivistlere göre bilgi teorisi kendisini etikten ve teolojiden tamamen arındırmalıdır. onlara göre deney vardır, gerisi boştur. deney yoksa, gözlemlenemiyorsa o şey üstünde araştırılmaya dahi değer değil bu akıma göre. kainatın bütün sırları sayılardadır, sayılar kutsaldır.
--- descartes; "bana uzunluk ve hareket verin, size dünyayı vereyim." ernst mach; "bana bir cetvel ve saat verin herşeyi ölçeyim." laplace; "siz dünyadaki zerreciklerin bugünkü hareketlerini belirleyin, ben insanlığın geleceğini kesin olarak haber vereyim."
---
yukarıdaki ifadelerden de anlaşılacağı üzere, herşeyin sırrının çözüleceğine böylesine kesin inanç, insanlığın deneysel bilginin dışında başka bir bilgiye yol bulamayacağı düşüncesine inanan pozitivizm böyle bir ortamda yetişmiştir.
halbu ki yukarıda görülen ifadeler, kuantum teorisinin tespitiyle beraber yerle yeksan olmuştur, bitmiştir.
descartes'in ya da laplace'nin dedikleri tamamen mekanistik evren görüşüne dayanan temeller içerir. evren, atomlardan oluşan bir makinedir ve herşey deterministik olarak birbirine bağlıdır. bu makinayı anlayabilmek içinse, tümevarımsal metod içinde zerreciklere bakmak yeterlidir. dolayısıla descartes, laplace gibi bilim adamları bu zerreciklerden yola çıkarak evreni açıklayabileceklerini düşünüyorlardı.
gel gör ki, kuantum teorisinin ortaya çıkışı ile birlikte, aslında zerreciklere gidildikçe herşeyin daha da karmaşıklaşacağı saptandı. evren artık herşeyin determinist bir döngüde işlediği mekan değil, olasılıklar ve belirsizlikler bütünüydü. ve hala öyle.
kuantum teorisi pozitivistler için gerçek bir kabus durumunda. çünkü, zerrelerden evreni açıklayabilmek ve deney bilgisinden başka birşey kabul etmemek artık hiç de kolay değil.
neden?
çünkü atom artık o bildiğimiz atom değil. atom artık bir olasılıklar mekanı. elektronun yeri bile kesin olarak tayin edilemez. sadece bulunma olasılığı yüksek olan yerler belirlenebilir. (bkz: olasılık)
artık tümevarım değil, tümden gelim zamanıdır. artık, "herşey için tek tek herşey" değil "bir şey için herşey" zamanıdır.
