zamanın koşullarına göre değerlendirilmesi lazım olan iddaa.günümüz açısından bakarsak:
-dönem tek parti dönemidir. inönü nün başbakan olması aslında hiçbir şeyi değiştirmemektedir.yapılan yeni parti girişimleri son derece başarısızdır.atatürke mualif olan meclis vekillerinin kurduğu terakkiperver cumhuriyet fırkası atatürk tarafından çok ağır şekilde eleştirilir ve kapatılır( ali fuat cebesoy, rauf orbay , kazım karabekir gibi kurtuluş savaşı döneminde atatürkün silah arkadaşları da bu partinin üyesiydiler.)
-kurtuluş savaşı döneminde kurulan istiklal mahkemeleri savaş bittikten sonra da faaliyetlerini sürdürmüş bir çok ülke vatandaşı bu mahkemenin kararlarıyla darağacına gitmiştir.takrir-i sükun yasasıyla kürtlerin üzerinde baskı kurulmuş,
hakları ellerinden alınmıştır.
bu iki maddedeki uygulamalara, baskı ve tahammülsüzlüklere bakılacak olursa atatürk diktatördür. ama olaylara bir de dönemin koşullarıyla yaklaşmak lazımdır:
- 1930 larda dünyada faşizm dalga dalga yayılmaktadır. 1929 dünya ekonomik bunalımı toplumsal tepkileri artırmakta bu da faşizmi gittikçe güçlendirmektedir.dönem mussolini, stalin devridir.
-ülke yeni savaştan çıkmıştır.dışardan veya içerden gelebilecek tehditlere karşı son derece hassas ve bunları kaldıramayacak çöküntüdedir. böyle bir durumda alınacak radikal kararlarla devleti düzlüğe çıkarmak lazımdır; bunun önündeki en büyük engelde syasetteki çok sesliliktir.
atatürk diktatör mü değil mi? zamanın koşullarına göre değerlendirmek daha doğru ve buna göre değerlendirince diktatör değil sonucu çıkıyor; ama tabii ki atatürk bu devletin ve milletin başkanı .işin içine duygusallık da giriyor ister istemez.
