Musevilikte, Gnostik hristiyanlikta ve muslumanlikta yasaklanmis eylem. Yasak olmasina bir diyecegim yok, ama buna bazi rasyonel aciklamalar getirmeye calismak, insanlari bilerek ya da bilmeden gercekleri saptirmaya itiyor.
Ne gerek var bunlara, yasak deyin, allahin emri deyin bitsin. Oruc tutarken, yaz sicaginda 13-14 saat tek damla su icmemenin sagliga yararli oldugunu gercekten dusunuyor musunuz? ama iste "nefsi kontrol ediyorum, allah rizasi icin yapiyorum" diyorsunuz. Domuz eti yasagina da ayni sekilde yaklasmak gerekmez mi?
koktendinci bir takim hristiyan gruplarin videolarini domuz etinin kotulugune 'bilimsel kanit' gibi gostermek komik oluyor. Oncelikle, evet domuz kendi pisligini yer; ama bunun cok basit bir aciklamasi vardir: Domuzun sindirim sistemi nispeten zayif oldugundan, besinlerin sindirim islemi tek seferde tamamlanamaz. Hayvan, pisligini yiyerek besinlerin sindirim sisteminen ikinci kez gecmesine ve tam olarak sindirilmesine yardimci olur. Dolayisiyla aslinda hayvanin yedigi ilk diskisi tam olarak 'pislik' degildir, hala yari-besin'dir o pislik sanilan sey. Ayni davranisi birebir gosteren Tavsan, bildigim kadariyla alevi-bektasi'ler disinda butun muslumanlarca tuketilmekte. Tavsan pisligini yiyince sorun yok da, domuz yiyince neden olsun?
Domuz'un 'esini kiskanmamak' gibi ahlaki sorunlari nedeniyle tuketilemeyecegi argumaninin apacik komikligi bir tarafa, koyun-inek gibi hayvanlarin da bu konuda pek secici oldugu soylenemez. Hadi onu gectim, son 30 senedir hayvan davranislari calismalarinda 'hayvan escinselligi' arastirmalari cok artti ve bugun kuslarda, koyunlarda falan escinsellik davranisi gorulebildigini biliyoruz. Dahasi, tek esli zannedilen pek cok kus turunde de aslinda disinin, erkekten habersiz baska erkeklerle ciftleserek genetik heterojenligi sagladigi ortaya cikti bir kac yil oncesinde. Dolayisiyla hayvvanlari ahlakliligina gore tuketeceksek isimiz zor.
son olarak, domuzun icerdigi hastaliklardan bahis acilacaksa, domuz etinde bulunan tehlikeli parazitlerin hemen hepsi koyun, inek gibi hayvanlarda da gorulebiliyor. Buna karsin, inek ve ya koyun'a ozgu kimi tehlikeli hastaliklar oldugu giibi domuza ozgu hastaliklar da var elbette. Ancak bunlar bugun icin bir saglik tehdidi degil. Istatistikler, domuzun en cok tuketildigi yer olan ortaavrupa'da bu hastaliklarin son derece nadir oldugunu gosteriyor. Ayrica domuz etinin dogru durust pisirilmeden yendigi ortacaglarda bile hristiyan toplumlarin musevi ve muslumanlardan ortalama omur olarak daha az yasadigina dair bir bilgi yok.
domuz etinin saglik acisindan esas sorunu son derece yagli olmasi. Koyun eti de yaglidir gerci ama, domuz ondan da fazla yagli bir et. Gercekten kalp-damar hastaligi gecirmek isteyenler icin birebir. Ayrica alisik olmayanlara da, bol yagli olmasi nedeniyle cok agir olan kokusunun igrenc gelmesi dogal. Tahminimce hic koyun eti yememis birisi de kavurmadan igrenirdi.
Buna karsilik domuz aslinda cok cok verimli bir et kaynagi. Sindirim sistemi cok iyi olmasa da, kisa surede cok et verebiliyor, ustelik de cok hizli uruyor. Dolayisiyla fakir topluluklar icin (mesela ortacag avrupasi) iyi bir protein ve yag kaynagi. Iyi evcillesmis cinsleri, tek batinda 10un altinda yavru vermiyor ve dogan her disi yavru, 1 sene icerisinde kendisi de yavruluyor; varin siz dusunun...
domuz yasagiyla ilgili olarak adini anmamiz gerek bir isim de var: Marvin Harris. Bu antropolog, 1960'larin basinda yazdigi "yamyamlar ve krallar kültürlerin kökenleri" kitabinda soyle bir sey diyor kisaca: domuz eti, eski cagin saklama-pisirme kosullarinda cok hizli bozulan ve parazit iceren bir et oldugundan, ortadogu'da etkin olan 2 din musevilik ve muslumanlik bu eti yasaklamistir. Ortadogu'da etkin olup da domuz tuketimine izin veren kulturler, bu iki kultur karsisinda hep gucsuz kalip yokolmuslardir cunku uyeleri domuz tukettiginden, ortalama omurleri ve sagliklari dusuk olmustur. Buna karsilik hristiyanlik avrupaya yayildikca, avrupanin yagisli ama tarimi zor ikliminde domuz yemeyen topluluklar protein acisindan yetersiz bir diyet izlemek zorunda kalirken, domuz yasagini kaldiran hristiyanlik, uyelerinin protein ihtiyacini karsilamistir. Avrupa ikliminde domuzun verimliligi, dezavantajlarinin cok otesine gecmistir. Marvin Harris'in iddiasna gore iste bu argumanlarla muslumanlarin domuz yememesi ve hristiyalarin da yemesinin bu sekilde bilimsel-sekuler bir aciklamasi yapilabilir.
tabii bu sadece bir teori. isteyen inanir isteyen inanmaz. ben avrupaya geldim, ilk baslarda igrendigim domuz etini simdi arada bir, ozellikle de salam-sucuk seklinde severek tuketiyorum. asiriya kacmamaya calisiyorum zira cok yagli dedigim gibi. Yemeyene de saygim sonsuz, inancci geregi yemiyor, yemesin elbette, Ama bu inanci 'bilimsellestirme' cabasiyla komik duruma dusmemek lazim. Allah'in domuz etini yasaklamyan emri mantiga ihtiyac duymaz, allahin taktiridir; ama bunun yasaklanmasi icin dunyevi nedenler aramak, bu yasagi bilimsel bir tartismaya sokmak, bilim uzerinden kanitlamak bu inanci guclendirmez zayiflatir. sonucta, 'esini kiskanmiyor, ondan yemiyorum' noktasina dusersiniz.
