milli şef'tir. kurt hocadır. diplomasi cambazıdır. paşadır, zaferler kazanan generalidir. türkiye'yi atatürk'le birlikte yoğurmuş 1950'lere kadar başarıyla yönetmiştir. türkiye cumhuriyeti'nin ilk başbakanı 2. cumhurbaşkanı'dır. sanıldığının aksine atatürk ve ismet inönü'nün karşılıklı sevgi ve saygıları tartışma götürmez bir gerçektir ve ismet inönü birçok konuda dümenin tek sahibidir. lozan barış antlaşmasında tarih yazmıştır.
kendisi hatıralarında şöyle bir olaydan bahseder:
lozan barış görüşmelerine giden ismet inönü toplantının yapılacağı salona girdiğinde tüm ülkelerin temsilcileri hazır olarak beklemektedir. diğer tüm mağlup devletlerin temsilcilerinin koltukları varken ismet inönü için sandalye konulmuştur, ismet inönü neden böyle olduğunu sorar, koltuk kalmadığı cevabını alır. iyi o zaman bulduğunuz zaman başlarız der ve gider. sandalye yerine koltuk konulur ve görüşmelere başlanır. ismet inönü ilk görüşmelerde sonuç alamaz, sonraki görüşmelerde masadan defalarca kalkma tehditinde bulunan mağlup ülkeler sonunda ismet inönü'nün asgari şartlarını kabul etmek zorunda kalırlar. ismet inönü ingiliz temsilcisinin söylediği bir sözün aklından hiç çıkmadığını söyler; - siz şimdi bu hakları alıyorsunuz ama, gelecekte bize borç için geleceksiniz ve bu hakların hepsini sizden geri alacağız! ismet inönü bu sözleri kulağına küpe yapar ve devleti yönettiği tüm zamanlarda savaş ve kıtlık zamanında bile tek kuruş dış borç almamaya şiddetle önem gösterir.
atatürk'ün ölümünden sonra cumhurbaşkanı ve milli şef olmuştur. 1940 lı yıllarda çıkan dünya savaşı tüm hesaplarını alt üst etmiştir. 2. dünya savaşı başlamadan önce birçok büyük devletle devamlı yakın ilişkilerde bulunmuş deyim yerindeyse hepsini idare etmiştir. savaşa girmemek için her türlü taklayı atmış, ingilizlerden silah yardımı almış, almanlarla iyi geçinmiş savaşın son günü almanya ve japonya'ya savaş ilan etmiştir. savaş döneminde yaşanan kıtlıktan ve ekonominin kötü gidişinden hep o sorumlu tutulmuş fakat 17 milyon nüfüsu bulunan, çoğu yaşlı, kadın ve çocuk olan türkiye nüfüsunun eli iş tutan erkeklerinin savaş için askere katılmasıyla üretimin normal olarak düşmesini eleştirenler hesaba katmamış ya da katmak istememektedirler.
sanıldığının aksine kendi iktidarı döneminde 1946 yılından öncede kendi isteğiyle demokrasiye geçiş için çok partili sisteme geçmeyi denemiştir. ayrılıkçı, bölücü gurupların yuvalandığını gören serbest cumhuriyet firkasi başkanı fethi bey partiyi kontrol edemediğini sebep göstererek fesh etmiştir. 1946 yılında tekrar denemiş ve partisi seçilmiş ardından 1950 yılında kendi eliyle seçimleri kaybetmiş, kaybedilmiş seçim sonrasında halkın değişiklik istemesi son derece doğal, biz görevimize devam edelim diyerek tevazu örneği göstermiştir.
adnan menderes'in amerika'nın meşhur marshall yardımlarına karşılık, emperyalist ülkelerinin yanındaki yakışıksız duruşu ve kore'de savaşa asker göndermesine (biri bana kore'de ne işimiz olduğunu anlatsın!) karşılık ismet inönü'nün devlet yönetimi dersliktir.
adnan menderes'in, deniz gezmiş ve arkadaşlarının asılmaması için generallerle konuşmuştur. 1971 yılında bu millet 10 sene darbesiz yönetilemeyecek mi demiştir. nitekim 1961,1971,1980 yıllarında darbe olmuştur.
malvarlığı oldukça azdır, tüm yoklukları milletiyle birlikte yaşamıştır. yokluk döneminde paltolarıyla evinde soğukta oturmuştur. atatürk ismet inönü'nün çocuklarına devlet tarafından bakılması için vasiyet bırakmıştır.
siyaset yıllarında kulağındaki sorun ayıp eleştirilere karşın cepheden kalma bir madalyadır.
dürüst, milleti için çalışan, tc'nin tek dostunun kendisi olduğunun farkında olan bir liderdir. ondan sonra gelen hiçbir lider tüm milletini sahiplenmemiş sadece kendi çıkarlarına hareket eden grupları beslemiştir.
