italyan sistemi birçok Avrupa ülkesinde faşist ve faşizm benzeri harekete, partiye ve örgüte model oldu. italya'nın yanında Almanya'da 1933'den itibaren Adolf Hitler'in Nasyonal Sosyalizmi, 1939'dan itibaren ispanya'da Francisco Franco'nun Francoluğu ve falanjları, 1933'den itibaren Portekiz'de Salazar diktatörlüğü en bilinen ve en etkili faşizm etkilenmeli diktatörlüklerdir. ikinci Dünya savaşı boyunca Almanya ve italya'nın desteklediği faşist rejimler Macaristan ve Romanya'da iktidarda bulunmuştur.
* Lider ilkesi: Bu ilkeye göre toplumsal yaşamın tüm alanlarını kapsayan bir tek ideoloji bağlayıcı olarak ilan edilir. Gerek devlet gerekse de yönetim dünya görüşüne göre ve lider ilkesine göre örgütlenir ve belirlenir. Aynı şekilde işletmelerde de patron ve işçi arasında işletme yöneticisinin iktidarına dayalı bir ilişki kabul edilir.
* Milliyetçilik: 19. yüzyıl boyunca yükselen milliyetçilik 20. yüzyılda çeşitli ve aşırı boyutlara varmıştı.
* Antisemitizm ve Irkçılık: Bu konuda Alman nazizminin halka yönelik terörü birçok başka ülkeye göre oldukça ön plandadır.
* Hukukun işlevselleştirilmesi
* Rejim karşıtlarının ve aşağı görülen halk gruplarının idam edilmeleri ve/veya öldürülmelerinin haklı görülmesi ve bir devlet politikası olarak yürütülmesi.
* Bir ulusa, kültüre ya da 'ırka' üye insanların toplumun geri kalanı üzerinde üstün oldukları iddiası. Bu yaklaşım aynı zamanda lider ilkesinde de ifadesini bulur. Belli bir kişi diğer herkesten ve topluluktan daha isabetli kararları alabilir durumdadır.
* Otoriter iktidar biçimleri ve sıklıkla totaliter bir sistem. Totalitarizm Alman ve italyan faşizmlerinde ön plandayken, Avusturya Faşizmi ve Francocu ispanya’da vurgulu değildir.
* Din karşıtlığı ve Anti-klerikal yapı: Faşist ideoloji dünyevi ve yönetsel bir ideoloji olduğunu, ve manevi olanın, dünyevi olandan kesin olarak ayrılması gerektiğini ileri sürer. Bu yönüyle, her türlü dini ve dini kurumun dünyevi işlere karıştırılmasını reddeder. Dinlerin ve kilisenin varlığını, sadece dini vecibelerini yerine getirmek isteyen kişiler tarafından kullanması yönüyle kabul ederler, ancak kilisenin siyasi-yönetsel erk halinde görülmesinin tamamen karşısındadırlar. Bu yüzden gerek Faşist italya'da, gerekse de Nazi Almanyası'nda çok sayıda kilise tahrip edilmiş, din adamları kasıtlı olarak katledilmiştir.
ilgili kuramlar:
Totalitarizm
Diktatörlük
Militarizm
Otoriterizm
Partiler: italyan faşizmi (Faşist Partisi)
(Hak ve Eşitlik) Naziler (NSDAP)
Falanjizm (Falanje Partisi)
Fransız Hareketi ve Ateşli Haç
Britanya Faşistler Birliği
Amerika Birinci Cemiyeti
Reksizm (Belçika)
Yeni Devlet
Demir Muhafızlar
Oklu Haç Partisi (Macaristan)
4 Ağustos Rejimi (Yunanistan)
Ustaşi (Hırvatistan)
Avusturya Faşizmi
Kilise faşizmi
Japon militarizmi
Peronizm
Neofaşizm (Neo-Nazism)
faşizan:
Faşizan olarak faşizmle ilişkili ya da faşizme benzeyen ama yumuşatılmış bir biçimi ifade eden tutumlar kastedilir. Bazen bir politik sistemin ya da ideolojinin tekil bileşenleri faşizan olarak değerlendirilir. Böylece sözkonusu sistemin ya da ideolojinin faşizan eğilimlerinden bahsedilir.
Kavram daha çok polemik amaçlı, karşıtın otoriter davranışını suçlamaya yönelik kullanılır.
hitler ise söylemlerinde sosyalist jargondan söylemler kullanmıştır. aslında sosyalizm kavramını öyle manipüle etmiştir ki sosyalizmle ilgisi olmayan bir hal almıştır. herkes eşittir, ancak bazıları eşitliği hak etmez. hitler, ideolojisinin doğruluğunu göstermek için manipüle ettiği ve amaçları için kullandığı evrim teorisini de manipüle ederek kullanmıştır. sapkın bir zihniyet...
nasyonal sosyalizmin amacı 'üstün' ulusu merkeze alan, gelişmiş, etnik gruplardan temizlenmiş bir almanya yaratmaktı. sosyalizmle uzaktan yakından ilgisi olmayan bir ideolojidir, sosyalizm kelimesi ile kast edilen ekonomik yapının devlet kapitalizmine dayanması olabilir. yani üretim araçlarının kamulaşması yerine devletin kapitalist ekonomiyi teşvik etmesi.
hitler toplumda örgütlenmeye karşı da önlemler almıştı, sendikaların olmaması ya da komünistlerin ilk yok edilmeye çalışılan gruplar olması gibi. komünizmi baş düşmanı olarak görmekteydi hitler. naziler sscb'ye saldırdığında yakıp yıkma emri almışlardır, hatta savaşta en çok kaybı ruslar vermiştir.
o zamanlar dillendirilen ideolojiler olsalar da avrupa'nın ağzı yanmıştır faşizmden de nazizimden de. günümüzde artık bu yüzden milliyetçiliğin yükseldiği ülkelere pek sıcak bakılmamasının sebeplerinden biri budur. almanya'da eleştiri için bile bugün gamalı haç kullanmak yasaktır.
hitler'in nasyonel sosyalizmi milyonlarca insanın ölümüne yok açmıştır, günümüzde ise neo naziler almanya'da türkiye kökenli vatandaşlara saldırmaktalar, hatta öldürmektedirler. o insanlar neo nazi faşistler tarafından öldürüldüğünde de yine karşı eylem yapanlar sosyalistler olmaktadır. nasyonel sosyalizmle sosyalizmin farkı da belki budur.
