ivan Pavlov Petroviç... Sosyolog, Fizyolog, Psikolog. Malum olduğu üzere, bilhassa köpeği meşhurdur. Hatta kendisinden bile... Pavlov'un, laboratuarında mide üzerine yaptığı bir deney esnasında, fark ettiği o şey, surda bir gedik açmıştır: Kendisine et verileceğini anlayan köpek, salya akıtır. Benliği deşifre olmuştur. Meraklı doktorumuz şaşkındır! Bir müddet sonra zile basar ve bekler. Tüh! Köpek tepkisizdir. .. Birkaç kez dener bunu. herhangi bir tepki alamaz. Hemen akabinde, eline bir et alır ve köpeğe gösterir. "Susmak en büyük işkencedir" cidden! Köpeğin salyaları tekrar akar. Gözlemlediği bu tepki sonrasında elinde et... Zile basar. Sonuç değişmiştir ! Köpek, kandırılmaya müsaittir artık. Dönüşmeye, köleleşmeye, boyun eğmeye, köpekleşmeye... Fakat köpek, o andan itibaren, ete ulaşamasa da, zilin sesine karşı duyarlılık kazanır. Ne zaman zile basılsa, salyaları akar. Köpek olduğunu hisseder bir kez daha... Güdülür ! Şartlı tepkidir bu... Bir bekleyiş söz konusudur ayrıca. Etkiden nükseden tepki karşısında etkilenen Pavlov, o günden sonra, köpeğin bu tepkisine yoğunlaşır. Merakını gidermeye çalışır. ikisi de birbirini kullanmaya başlar belki de... Köpeğe köpekliğini yaşatan, Pavlov'un tükenmeyen merakıdır. Köpek, minnet borcunu salyasını sunarak öder Pavlov'a...
Pavlov, çoğu kez, köpeği aç bırakmıştır muhtemelen. Onu bu tip işkence metotlarıyla denemiş olmalı... insan, denemeden yanılamaz. Öyle ya, adı düzerinde: Deney ! burada dikkat edilmesi gereken nokta, verilen tepkinin şartlı oluşudur. Bir şarta bağlanışıdır. Köpek, eti göremese de, zil sesine karşı duyarlılık kazanmıştır. Heyecanlıdır, agresiftir. Her defasında "evet" der. Ölçüsüz bir onaylayıcıdır artık... Köpeğin hal ve hareketini kontrol altına alan Pavlov, şahit olduğu şartlı tepki karşısında, köpek için, zilin "uyarıcı" olduğunu düşünür. Köpek, uyarılmıştır. Pavlov, uyarandır. Uyuyan köpeği uyandırmıştır bir nevi... Çünkü köpek için öncelikli olan et değil, zildir artık. Bir müddet sonra, Pavlov'un köpeği değil, köpekleri vardır. Fakat iyi başlangıçlar, kötü sonla bitebilir... Enstitüsünü su basan Pavlov'un bazı köpekleri boğulur. "Kalan sağlar bizimdir" nidasıyla kurtarabildiği köpekleri yeniden bir deneye tabi tutar: Et gösterir, zile basar; sonuç hayal kırıklığıdır ! Yaşadıkları ağır sarsıntı, şok yaşatır onlara... tepkisizleşirler... Köpeksi dirençleri kırılmıştır. Sözleşme tek taraflı feshedilmiştir.
Pavlov bir insan, köpek bir hayvandır. Kimin kimi kullandığı bir tarafa... Pavlov, köpeğin zaafını tespit etmiş ve onu istediği doğrultu da hedefine şartlandırmıştır. Demek ki... Köpeğin düşünmeye ayıracak vakti yoktur! insan, düşünürken hüzünlüdür, köpek şartlanırken mutludur. Köpek her defasında hedefine odaklanmıştır. Ya da daha doğrusu: Odaklandırılmıştır ! Kendi hedefine değil, başkasının sunduğu hedefe... Tercih başkasınındır. insan olan Pavlov'un şahsiyetin, şahıs olanın, varolanın. Yaşayanın değil... Pavlov vardır. Köpeği, Pavlov varsa vardır ! Bir parça et ile kandırılan köpek, zeki olsa da, sonuç itibariyle hayvandır; "gerçekleriyle" yaşar. Çok çabuk sahiplenir. Çok çabuk şartlanır. Çok çabuk şımarır. Her rengi seçemez. Kolayca terbiye edilir... demek ki kolayca terbiyesizleştirilir de... Kolaylıkların hayvanıdır o. Sahibini her yerde tanır. Çünkü koku alma duyuları keskindir. Fakat ne olursa olsun, kulübesine geri döner. Pavlov da laboratuarına...
