yazıyı, tarihinin en büyük buluşu saymak yanlıştır. yazıdan önce insanlık, tarımı ve hayvanların evcilleştirilmesini bulmuştu ki, bunları yazıdan çok daha önemli saymakta bütün bilim adamları ortaktırlar. okumanın kolaylaşması, kağıdın ve kitabın ortaya çıkmasından sonradır. sümer'in, tuğlalar üzerindeki çivi yazısını okumanın güçlüğünü unutmayalım. yüzyıllar sonra çivi yazısı ile karşılaşan bilim adamlarının çoğu, bu yazıyı süsleme sanmışlardı. gene bu bilim adamları, çivi yazısını soldan sağa mı, sağdan sola mı, yoksa yukardan aşağı mı okumak gerektiğinde bir süre ikircimli kalmışlardır. bilindiği gibi, hitit çivi yazısı ve hiyeroglifi soldan sağa başlar, sonra sağdan sola, daha sonra soldan sağa... sürer, ki buna 'öküz yolu' adı takılmıştır, öküzün toprak sürerken izlediği yol. kısacası, bu yazıyı öküz esinlemiştir insanlara, ama kendisi öğrenmeğe kalkmamıştır.
mısırlılar yazı için papirüs özü levhalar kullanmışlardı. keçi, koyun, buzağı derisinden yapılma parşömen, eski bir batı anadolu buluşudur. kağıdı birinci yüzyılda çinliler buldular ve onun üzerine kendi resim yazılarını yazdılar. bu yazının, güçlüğü yanında büyük bir kolaylığı da vardır; çünkü fonetik değildir, sese dayanmaz, bu bakımdan da anadille ayrılmaz bir bütün oluşturmaz. öyle ise çin yazısı uluslararası bir yazı olmaya en elverişli yazıdır. Bilim adamları, bu konuda da birliktirler.
