ingilizcedeki mrs. karşılığı için yaratılmış, türkçe'de yaşam karşılığı olmayan kelime.
"Bayan" tek başına kullanılmaz çünkü "isim" değildir. cumhuriyetin ilanından sonra batılı protokol kuralları uygulanmaya başladığında, kadına değer vermeyen, Mr.&Mrs. Abraham Lincoln diyen, kadını erkeğin karısından öteye taşımayan anlamın karşılığı olarak yaratıldı.
protokolden sokağa nasıl düştüğünü sosyologlara bırakarak yaşımın elverdiği tespiti aktarayım ki; dolmuş şoförlerinin kibarlık iddiası olmaktan çıkıp, inanılmaz bir hızla televizyon sunucularına kadar yayıldı.
"kadın" sözlüklerde hala "erkek"in karşılığı iken, nasıl kabalaştı bunu bilemiyorum. kadın buna neden inandı ve kendisine "bayan" denmesini talep etmeye başladı bunu da anlamıyorum. Atatürk'ün, meclise ve vatandaşlarına hitabederken önceleri "Hanımefendiler ve Beyefendiler", sonra da cinsiyet farkını kaldırmak için sadece "efendiler" dediği biliniyor. (Buna azami dikkat gösteren, "hanımlar, beyler" diyen Okan Bayülgen'e selam ederim.)
aslında kelimenin ne kadar zorlama olduğu "anne"yi cümle içinde kullanarak farkedilebilir. "Annem harika bir bayandır" demez kimse, manken falan değilse.
"kadın" bir kelimedir, küfür değil. kelimelerin içlerini boşaltmalarına ses çıkartmadığınız sürece "hişt" diye çağrılmaya da rıza göstermeniz gerekebilir.
bonus: çok sıkışıldığında, ağız alışkanlık kazanana kadar "hanım" var, kullanılabilecek. (kendisi değil, kelime olarak)
