evren ve doğa hakkında bilgi ve bilincin artması sonucu iyilik ve kötülüğün nedenselliğini anlamaktır. tanrı gibi teorik olarak sonsuz bilgi ve bilince sahip bir varlığın bizden çok daha öte bir şekilde bu nedenselliği göreceğinin farkına varmak ve böyle bir tanrının insanları cezalandıracağı ya da ödüllendireceği fikrinin absürdlüğünü görmek sonucu din ve dogmalara inanç kaybedilir.
zaten ahlaklı davranırken ödül ve ceza açısından düşünen insan gerçekten ahlaklı değildir. sadece "kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez" mantığı ile düşünüyordur. böyle bir ahlaka sahip insan dinin kapsamı dışındaki konularda da böyle ahlaksız davranır. bu tür insanlar dinin böyle emirleri olmadığı için örneğin çevresel ve sosyal olaylarda aşırı ahlaksız davranabilir. o yüzden dindar toplumlar genellikle oldukça ahlaksızdır. dünyada en çok yolsuzluk dindar ülkelerde gerçekleşir.
