politik meselelerden uzak tartışmanın imkansız olduğu bir meseledir bu (bunu tanıma sayarsınız).
ben olaya biraz daha ilmi açılardan bakış açısı yakalamaya ve önyargılardan uzak kalmaya çalışacağım. mümkün olduğu kadar özet halinde derdimi anlatmaya çalışacağım:
medeniyetin izlerinin sürülebildiği ilk zamanlardan bu tarafa, bütün coğrafyalarda insanlığın ürettiği ortak değerleri alt alta yazarsanız, asgari insanlık gereklerini bulursunuz. bunlar olmadan bir cemiyetten bahsedilemez yani. bu özelliklerden bir tanesi de sanat'tır. duvar resimleri, süslemeler, takılar, sözlü edebiyat ürünleri vs.
insanlığın cemiyet halinde yaşamaya ve medeniyet oluşturmaya başladığı zamanlarda, diğer alanlara göre dil en ilerlemiş olan özelliklerden birisidir. dolayısıyla güzel sanatlar içinde edebî alan bir adım öndedir. heykel, resim, müzik, tiyatro vs. hep daha sonra gelir. bu bir zamana kadar sözlü aktarımla gelir, kağıtla bir sıçrama, matbaa ile daha üyük bir sıçrama kaydeder. Şimdilik son aşaması bilgisayar ve internettir.
bir devlet olarak kürt devleti ortada olmasa bile, kürt halkı için tüm ortadoğu halkları gibi derin bir tarih vardır. onlar öldüler, doğdular, evlendiler, aşık oldular, hicvettiler vs. dolayısıyla bütün bunların yaşandığı bir sosyal hayatta edebiyatın yeşermediğini söylemek sosyal bilimlere ters düşer.
yine bütün dünyada güzel sanatlar, medeni gelişmişlik düzeyiyle hemen hemen at başıdırlar. kimi zaman geride olan ilerideki tarafından çekilir, biri diğerini her daim tetikler. Bu edebiyatta da böyledir, diğer güzel sanatlarda da... Osmanlı medeniyetinin zirvede olduğu dönem, osmanlı türk sanatının da zirvede olduğu dönemdir.
dolayısıyla kürt edebiyatı, hatta topyekün kürt sanatı da kürt medeniyeti ile eşdeğer boyuttadır. kürt resmi, kürt heykelciliği, kürt müziği, kürt edebiyatı, kürt tiyatrosu vs... genelde milli sanatlar daha önde olmakla beraber, artık yerlileşmiş sanatlar da hızla gelişir ve değişirler.
şunu rahatlıkla söylemek mümkündür ki; doğu halkları arasında büyük medeniyet oluşturmuş milletler arasında kürtler yoktur. türkler, ruslar, çinliler, araplar, farsîler hemen ilk akla gelen ve bugün de yaşayan büyük medeniyettirler. Bir takım artık yaşamayan medeniyet isimleri de saymak mümkündür. Ancak kürt medeniyetinin bu çapta olmadığını vicdan sahibi kürtler de kabul edebilirler.
esasında henüz tam manasıyla feodal yapıdan kurtulamamış ve merkezi devlet otoritesi kuramamış olan kürtler, bu bakımdan böyle bir medeniyet de oluşturamazlardı. onun için bir ali şir nevai ya da şeyh galip, buhurizade mustafa efendi (ıtri), levni ya da bir yahya kemal beyatlı sayamazlar.
dolayısıyla mesele biraz da bu açıdan ele alınmalıdır. bir kürt edebiyatı yoktur demek de vardır demek de altını doldurmadığınız zaman anlam ifade etmez. kürt medeniyetinin seviyesi ne ise edebiyatının da seviyesi o derecededir.
kalkıp türk edebiyatı ile kürt edebiyatını karşılaştırmak ise cahilliğin daniskası olur. onlara nedim'le seslenmek gerekir:
yok bu şehr içre senin vasfettiğin dilber nedim
bir peri suret görünmüş, bir hayal olmuş sana...
