genellikle pozitif bilimler ile ilgilenen, evrendeki nedenselliği görmüş, bu nedenle ödül veya ceza veren bir tanrının absürdlüğünü anlamış insanın sonunda varacağı sonuç. elbette bu söylediklerim sonucu cezalandırmayan bir tanrıya inanan deistler de olmuştur albert einstein gibi. ama einstein ateistlere hiçbir zaman inanmadığınız için cehenneme gideceksiniz dememiştir.
sonuç olarak bir müslüman bu ödül ve ceza kavramını rasyonelleştirmek için nedenselliği reddetmek zorunda kalır. bu nedenle de pozitif bilimleri algılayamaz. sonunda da gördüğümüz gibi islam dünyası geri kalır. elbette bunu anlayabilmek için onlarca kitap, yüzlerce deneyim yaşamak gerekir. hepsini burada bir anda anlatmam zor.
