islamın devletleştiği ilk dönemlerde demokrasi oligarşi şeklindeydi. kararları halkın ileri gelenleri alırdı. bu ileri gelenler savaşta başarı göstermiş komutanlar, soylu bir aileden gelenler, yönetime para yardımı yapan-yapabilecek zengin aileler ve büroktatik düzende bir şekilde sözü geçen kişilerden oluşmaktaydı. dikkat edilirse ilk dört halifenin seçimi de bir "ileri gelenler" kurulu etkin olmuştur.
karar verme aşamasında halifenin başta bulunduğu bir kurul etkendir. son sözü her zaman halife söyler. kurulun kararları bizim mgk gibi sadece "görüş" olarak kabul görür.
monarşiye geçişte ise saltanat yoluyla başa gelen halifenin yetkileri genişletilmiş, gücü arttırılmıştır. vükelalar zaman zaman halife tarafından korunsa da , düşünceleri halifeyle çelişen bir insanın yaşatıldığına ender rastlanılmıştır. bu şekilde demokrasiden söz etmek mümkün değildir.
