anlama dayalı ve yapıya dayalı bozukluk olmak üzere 2 ana başlık altında incelenir.
1- anlama dayalı anlatım bozuklukları
a) gereksiz sözcük kullanımı: kendi arasında 4 e ayrılır.
a1)eş ya da yakın anlamlı sözcüklerin aynı cümlede kullanılması.
ihale davasını kaybettiğini hiç olmazsa bana haber verseydin bari.
a2)bir cümlenin anlamı cümledeki başka bir sözcükten de anlaşılıyorsa o sözcüğün kullanılması da anlatım bozukluğuna yol açar.
yarışmada birinci olduğu için sevinçten etekleri zil çalıyordu.
a3)aynı anlama gelen ek ve sözcüklerin aynı cümle içinde kullanılması.
koşmasının nedeni, otobüsü kaçırmış olmasındandır.
a4)yardımcı eylermlerin gereksiz kullanılması.
arkadaşım ahmet hasta olmuş.doğrusu: (bkz: arkadaşım ahmet hastalanmış)
b)yanlış sözcük kullanımı: kendi arasında 3 e ayrılır.
b1)ses benzerliği nedeniyle birbirleriyle karıştırılan sözcükler.
binaları çok yaklaşık yapmışlar. (bkz: yakın)
b2)yanlış anlamda kullanılan sözcükler:
akaryakıt ücretlerine yapılan zamnlar dün açıklandı. (bkz: fiyat)
b3)bağlaçların yanlış kullanılması:
bu işi de başardı; oysa çok yeteneklidir. (bkz: zaten)
c) yanlış yerde kullanılan sözcükler:
bakan birkaç gün içinde yapımı tamamlanan fabrikayı hizmete açacak.
d)anlamca çelişen sözcüklerin kullanılması:
bundan aşağı yukarıtam 3 yıl önce tanıştık.
e)kalıplaşmış sözcüklerin yanlış kullanımı:
bir süre siz bize konuşabilseydik keşke. (bkz: biz bize)
f)anlam belirsizliğinden kaynaklana anlatım bozuklukları: kendi arasında 3 e ayrılır.
f1)virgül eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu:
bebek arabasında oturuyor.
f2)kişi zamiri eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu:
sesinin güzelliği herkesi etkilemişti.
f3)karşılaştırma cümlelerindeki anlatım bozukluğu:
ben pastayı kardeşimden daha çok seviyorum. **
2-yapıya dayalı anlatım bozuklukları: şu maddelere dikkat edilmelidir.
*bağlaç varsa bağladığı sözcüklerin anlam ve görevine dikkat!
*sıralı cümleler varsa bu cümlelerdeki öge uyumlarına dikkat!
*tamlamalara ve tamlama eklerinin uyumuna dikkat!
*fiilimselere ve bu fiilimsilerin uyumuna dikkat!
*yapım ve çekim eklerinin uyumuna dikkat!
