ikame kökünden gelen kaim kelimesinin, valide kelimesi ile birleştirilmesi ile oluşmuş ve zaman içerisinde dil mutasyonu geçirerek kaimvalide yerine kayınvalide şeklini almıştır.
anadoluda gelinler evlenince çoğunluk itibari ile iç güveysi olarak damat evine giderlerdi ki halen bir çok köy ve kasabada bu sistem işlemektedir. ataerkil bir yapı olduğundan tüm oğullar ve gelinler baba evinde, bekar kızlar da baba evinde, evlendirilmiş kızlar da kayınbaba evinde yaşarlardı. işte kızın bu şekilde gerçekleşen göçü damadın annesini öz annesinin yerine koymasına sebep olurdu. ya da öyle istenirdi. öz annenin ikamesi yani.
islam dininde kayınvalidelerin hak hukuk durumu öz anne ile eşit tutulmuştur. keza kayınbabalar da öz baba hükmüyle değerlendirilir.
damatların ve gelinlerin, şayet müslümansalar, bu durumu göz önünde bulundurarak kendilerine muamelede bulunmaları önemle hatırlatılır.
