Yaptığı işler ve düşünceleri pek çok zaman geçmişte yaptıkları ve düşündükleriyle çelişmişse de, iyi niyeti itibariyle Stalin efendiyle karşılaştırılması mümkün olmayan Bolşevik'tir. Diyelim, Troçki bir Alman ajanıydı, sonraları CIA ajanlığına terfi etti ve cinayeti haklıydı. Öyleyse Lenin'den sonra eceliyle ölen tek bolşeviğin Stalin olduğu gerçeğini nasıl açıklayacaklar tek ülkede sosyalizmin savunucuları?
Epigonların müdürünün* sekreterlerinin daktilolarından çıkma yazılar, Lenin'in, Troçki'nin aleyhinde sarfettiği söylevlerle doludur. Zaten bizzat Troçki'nin kendisi, otobiyografisi olan Hayatım adlı kitabında, Lenin'le pek çok konuda, pek çok defa ayrı düştüklerini, fakat birinin diğerinin sözüne gelmediği durumların nadir olduğunu söyler. Bu da çok doğaldır, zira Lenin makineleşmiş bir devrim tezgahı değildir, karşılaştığı sorunları tahmin edilebilecek en az yanılma payıyla çözme yeteneğine sahip bir dehadır. Yani dönem dönem Lenin'le Troçki'nin birbirlerine muhalefet etmeleri iki karşıt kutbu temsil ettiklerini göstermez.
