çoğu insanın anlamadığı nokta dış politikada siyasetçilerin o kadar belirleyici olmamasıdır. dış politikayı belirleyen genellikle karşılıklı ticaret hacmi ve stratejik çıkarlardır. şimdi bu ülkenin başbakanı kim olursa olsun, isterse necmettin erbakan ya da haydar baş gelsin avrupa'ya rest çekemez. çünkü neredeyse bütün ticaretimiz avrupa ile. ekonomi batar ve o başbakan bir daha seçilemez. ama fazla ticaretimiz yoksa, bir çıkar yoksa çok da umursamayabiliyoruz.
türkiye'nin abd müttefiği olma nedeni de sovyetler tehditidir. sovyetler türkiye'den toprak istiyordu. ermenistan'a katmak amacıyla. boğazlarda kontrol istiyordu. o zamanlar dünyada yapayalnız olan türkiye'yi abd kurtarmıştır. milyarlarca dolarlık silahlar geldi abd'den. kendi çıkarı için yaptı elbette ama bizim de çıkarımızaydı. o yüzden politikacılar bu işte sadece araç. asıl belirleyiciler genellikle daha alt yapısal oluyor.
