osmanlı, sanayiye dayalı ekonomik gelişmeyi hedef almış bir devlet olmadığından dolayı sömürmek ihtiyacı duymamış ve koloniler kurup hammadde ihtiyacını karşılayarak ekonomisinini döndürmek gibi zor bir durumda kalmamışıtır. osmanlı devleti (imparatorluk değil) özellikle son 3 yüz yılı tamamiyle tarımcı, feodal sosyo-ekonomik yapıya dayalı bir devletti, zaten hiç bir döneminde de ekonomisi sanayiye dayalı bir devlet olmadı. çok güçlü olduğu dönemlerde de tarımın yanında başka devletlerden harç alırdı, bir çeşit "kabadayılık" yapardı işte. ha doğru mudur? dönemin şartlarını düşündüğünmüz zaman normaldir. o vakitler bileği kuvvetli olan pastanın büyüğünü yemeyi hak edermiş; şimdi ise aklı üstün olan pastadan büyük dilimi hak ediyor.
osmanlı devleti sömürgeci olmadığı su götürmez bir gerçek. ama keşke olsaymış! şimdi biz de bir ingiltere ya da ispanya veya fransa gibi gelişmiş ve zengin ülkeler konumunda olurduk, am üstünde fındık kırar otururduk. zira bugünkü gelişmiş zengin ülkelerin geçmişine bakacak olursak hepsi bundan 150 yıl öncesine kadar sömürgecilik yaparak bu konuma gelmiştir. dünya bize ne kadar da modern, gelişmiş, ultra tekonolojik gelirse gelsin tek bir gerçek var o da neolitik öncesi klan toplumlarından bu yana gelen kural farklı terimler altında halan daha devam etmektedir, o da "güçlü olan kazanır ilkesi". bu kadar.
