marks sosyalizmi bir geçiş aşaması olarak tarif etmekle beraber, kendi sistematiği içinde nihai hedef olarak belirlediği sınırsız, sınıfsız ve sömürüsüz bir dünya komünizmdedir. en nihayetinde sınırlar ve sınıflar kalktığında devlet mekanizması da eski anlamıyla yok olacaktır kendi sistematiğinde. bunun dışında bu ileriki dönemin ana hatları dışında bir şey çizmeyen marks, geçiş aşaması için onlarca şey söylemekle beraber reel sosyalizm deneyimi de pek çok şeyi öğretmiştir. geçişin ne kadar kanlı ya da kansız olduğu değil mesele, ana hat kesintisiz bir biçimde devinen bir toplum ve ideolojik olarak eskinin kurumlarını silmiş bir hayattır. diğer tüm çizilen hatlar geçersiz ve boştur.
