2002 yılında Fransa'da Prix du meilleur livre étranger, italya'da Premio Grinzane Cavour, 2003 yılında da irlanda'da International IMPAC Dublin Literary Award ödüllerini kazanan, uluslararası alanda en çok okunan türk romanlarından biri olan; hem konu açısından, hem üslup açısından, hem anlatım tekniği açısından, hem de psikolojik tahliller ve tasvirler açısından mükemmel bir roman.
ilk basımı 1998 yılında yapılan bu roman, telegraph'ın "herkesin mutlaka okuması gereken 100 kitap" listesine 61. sıradan girmiştir.[*]
"orhan pamuk'un romancılığını merak ediyorum, sizce hangi romandan başlamalıyım?" sorusunu yönelten bir lise öğrencisine verilmesi gereken yanıt. çünkü orhan pamuk'un tüm karakteristik özellikleri bu romanda görülebilir, ve diğer orhan pamuk romanlarına göre daha kolay okunan bir romandır.
olumlu ve olumsuz eleştirilerimi şöyle sıralayayım:
- olayların farklı bakış açılarıyla sunulması insanın ufkunu fazlasıyla açıyor ve benim tabirimle gözümüzde doğuştan var olan at gözlüklerinin açısını birkaç derece genişletiyor.
- heyecanın doruğa ulaştığı bir anda meddahın konuşturduğu köpek, ağaç, resimdeki iki abdal, şeytan gibi karakterler romanın balı kaymağı. bu bahsettiğim bölümlerde insanı orgazma ulaştırabilitesi yüksek bir üslup kullanılmış ve müslümanlığın yanlış yorumlanmış yönleri mükemmel bir şekilde açığa vuruluyor.
(--spoiler--
ki romanın sonlarına doğru meddahın öldürülmesi de eğri düzende doğru yolu göstermeye çalışan insanlara nasıl kıyıldığının bir temsilidir bana kalırsa.
--spoiler--)
- üstat osman'ın enişteye beslediği kin derinden ama çok etkili biçimde verilmiş.
- ölüm ve kör oluş anlarının anlatılış tarzı insanı derinden etkiliyor; ki anlatılmaz okunur.
- katilin kim olduğunu anlamak gerçekten çok güç, ki nakkaşları elinde büyüten üstat osman bile bu konuda yanlış teşhis koyuyor.
- tatar dilenci ve ester'in kapışmaları gülmekten yerlere yatırabilecek kapasiteye sahip.
- orhan ve şevket'in analarını hem çok sevip, hem de sürekli onun zıddına gitmeleri de o yaştaki çocukların psikolojisinin romanda çok iyi işlendiğini gösteriyor.
- şeküre'nin güzelliği ve kara'nın çocuksu delikanlılığı çok iyi işlenmiş.
- kara'nın senelerce bekleyip ilk fırsatta şeküre'nin ağzına vermeye çalışması ve şeküre'nin kara'nın penisi hakkındaki düşünce akışı romanın güzelliğini gölgeleyen birer unsur. kara'nın azgınlığı ve şeküre'nin şehveti daha derinden verilse daha ihtişamlı olur imiş. cinselliğin bu kadar aleni ve basit işlenmesi maalesef romanın heybetine yakışmıyor.[**]
