bilimin materyalizm dinin dogmalar üzerine kurulduğu varsayımından, islam dininin yaşandığı coğrafyadaki ülkelerin az gelişmişliklerinden yine bilim ve teknolojideki vasat konumlardan yola çıkarak; 'islamiyet olmasaydı şu anda bulunduğumuz konumdan çok daha ileri ve öte bir seviyede olurduk' varsayımını ele alan yaklaşımdır. ancak islamiyet'ten önce de türk'lerin bir din anlayışı vardı.
bu noktada farkı anlayabilmek için islam öncesi türk dünyasını ele almamız ve o doğrultuda değerlendirmelerde bulunmamız gerekiyor ki bu bizi asıl sorundan uzaklaştıracaktır. temel amacımız gelişmişlik,modernizasyon ve çağdaş düşünce anlayışı ise hedef dinin özgür düşünce üzerindeki baskısını ortadan kaldırmak olmalıdır. avrupa'da yaşanan rönesans ve reform hareketleri ile birlikte skolastik düşünce bertaraf edilmiş ve temelini materyalizmin oluşturduğu her anlamda büyük ekonomik, sosyal, kültürel, bilimsel gelişmeler sağlanmıştır. ülkemizde ise tam tersine daha yeni yaşadığımız darwin teorisine uygulanan sansür vakası dahi şu anda hangi noktada olduğumuzu ve neden istenen gelişmeyi katedemediğimizi gözler önüne sermekte...
