basit bir şekilde "asyalı" olarak ifade edilmesine karşı olmakla birlikte tam anlamıyla "avrupalı" olarak da ifade edileceğine inamıyorum. roma ile arasındaki farkın böyle müphem kavramlarca ifade edilmesi bence bu düşünceye karşısav olarak ifade edilmesi oldukça mantıksız. hatta her iki kategoriye uymayacak nitelikte özellikleri de mümkün yapı. bunun içi de örfi ve şeri hukuktaki örfün uygulanmasındaki genişlik hangi "asya imparatorluğu"nda varonu da merak ediyorum.
iki imparatorluk asyalı ve avrupalı şeklinde kategorize edilmesine rağmen aynı yerlerde kurulmuşlardır. hatta polis şeklindeki şehir isimleri bile beliri bir dönem sonra boli ya da bolu ismini almışlardır. bu bilinçli bir değiştirme değildir. bu şehirler genel anlamda yeniden kurulmuş osmanlı şehirleri değildir. doğu roma'dan miras kalmıştır ki o dönemlede bir şehir kurmak varolanı devam etmekten mantıklı bir eylem değildi. bununla birlikte akdeniz gibi stratejik bir bölgede osmanlı da roma gibi yüzyıllarca hakimiyetini farklı milletleri barındırıp sürdürmüştür.
kültüre gelince de bu işin kökenlerine de inilebilir. en basitinden yemek kültürünü ele alırsak-sürekli yunanlılar ile aramızda paylaşılamayan zeytinyağlı yemeklerin ve hatta eski yunanlılarda köken ve izleri görülebilen yağlı güreşin kökenlerinin nerede olduğu açıklamakla başlanılabilir. anadolu'ya orta-asya gibi bir yerden göçeden türkmenlerin ortasyanın ortasında zeytinyağını gökten zembille indirmedikleri bilinen bir gerçek.
bunların yanında, roma imparatorluğunun(bizans olarak) islam devletleri ile tanışması ve teması 700 yıllık bir süreci kapsar ve emevi devletinin kuruluşunda bizans'ın etkisi ciddi anlamda baskındır. bu döenmler ise osmanlı nın kuruluşundan çok çok önceye tesadüf eder. 1.abdülmelik devrinde şamdaki divan kaytlarının rumcadan arapçaya çevrilp askeri idari ve mali alanlarda kullanılması kimin ürünüdür? 1.abdülmelik adına bastırılan ilk arap paraları da bizans paralarını kopyasıydı. aynı şekilde osman döneminde kurulan donanmada bizanslı denizcilerin yardımı ile olmuştu. bunlarla birlikte, hukuksal anlamda da "pratik olarak" roma hukuku islam hukukunu etkiledi ve islam hukukuna kaynaklık etti. (bu konuda kramer incelenebilir)
osmanlı'da kurulduğu ve inkişaf ettiği yer itibari ile bizansın etki alanında gerçekleştirdi bunu. bitinya bunun en klasik örneğidir. istanbul fethedildiğinde de palaiologos hanedanının üyeleri fatih tarafından devletin belirli makamlarına yerleştirilerek yönetim süreci içersinde yer almışlardır. aynı zamanda osmanlının da onlardan belirli bir şeyler aldığı vakidir. osmanlı'ın "bürokratik idare şekli" ve saray protokollerinin bir çoğu aslında bu devlet adamlarının ürünüdür. ekonomik alanda uygulanan iltizam sistemi de bizans'a kadar gider. bununla ilgili daha bir çok şey açıklanabilir; ve osmanlı klasik olarak "asya imparatorluğu" şeklinde tasnif edilemez.
