öncelikle bir iddia veya görüşü tartışırken, o görüş veya iddiayı tartışmaktan ziyade görüşün taraftarlığına veya karşı taraftarlığına soyunup kişisel yergiler düzmek, karşı tarafı atatürk düşmanı, iktidar düşmanı-yanlısı, osmanlı aşığı, türk düşmanı, ingiliz yanlısı, yabancı düşmanı...* vesaire ilan etmek, fikirlerini yazdığı, tartıştığı için userları suçlamak statükoculuk, kolaycılık ve de tembelliktir ki; içeriğe ilişkin görüşleri tartışmaya, araştırmaya, okumaya daha az vakit ayırmaya kenardan kaykılmaya yarar. (bkz: kenardan kaykılmak) daha fazla uzatmadan içeriğe ilişkin olarak;
bütün entryleri okudum kimisine karşı şukelalarla, kimisine karşı iyyyy iğrençlerle görev bildiğim oylamalarımı gereğince yerine getirdim. entrylerde geçen kimi kaynakları birinci elden okudum, kimi adı geçen kişilerden dersler hatta ayarlar aldım. (bkz: ayar)kimileriyle yeni tanışıyoruz. nacizane düşüncem şudur ki;
tarih biliminin temel kurallarından biri, tarihsel olaylara o zamanın şartları altında bakmak ise; mustafa kemal' in çok farklı sayıdaki farklı açıklamalarına da bu gözle bakılmalıdır. kurtuluş savaşına gelinceye dek, kurtuluş savaşı esnasında, sonrasında ve cumhuriyet tarihinin ilk yıllarında yapılanlar, edilenler, söylenenler farklılıklar arz eder. atatürk'ün halifeliği, şeriatı, dini, etnik yapıları ulus kurma düşünceleri ile zaman zaman kullandığını yadsımak zordur.
mustafa kemel'in kurtuluş savaşı öncesi hazırlık döneminde "saltanatı, halifeliği tekrar hakim kılmak" mealindeki veya bu şekilde yorumlanabilecek açıklamaları da bulunabilir. ancak biz biliriz ki mustafa kemal şeriat yanlısı olmadığı gibi on yıllardır şeriat düşmanı olarak gösterilmektedir.
izmir iktisat kongresi, çeşitli devlet liderlerine yazdığı mektuplar, nutuk, içinde bulunulan konjonktür bir bütün halinde ele alınmalı buna göre düşünülmelidir.
son söz; kurtuluş savaşının kazanılmasına yetecek unsurlar oluşmasydı, mustafa kemal kuvvetle muhtemel başka yollarla -ki bu valilik olur, başka birşey olur- yine iktidar edinip kafasındakileri gerçekleştirmenin yollarını arardı. bu başlığa da bu acıdan bakmak daha sağlıklı olacaktır.belki de bugün, farklı tarihli bir ülkenin kurucusu, ingilizlere karşı farklı bir ayaklanmanın veya başarısız bir kalkışmanın müsebbipi olarak anılırdı. farklı şartlar ne şekilde neler getirirdi, bunu kestirmek imkansıza yakın.
