Toyota Üretim Sistemi (TPS) ve yalın üretim (Lean Manufacturing) felsefesinin temel kavramlarıdır. Bunlar, üretimde verimliliği düşüren üç temel israf türünü ifade eder.
1. Muda (israf) – Değer Katmayan işler
Muda, süreçlerde müşteri için değer yaratmayan ve kaynakları boşa harcayan her şeyi ifade eder. Yedi temel israf (7 Wastes) olarak bilinen unsurlar şunlardır:
• Fazla üretim (Gereğinden fazla üretmek, stok fazlası)
• Bekleme süreleri (Makine arızası, tedarik gecikmeleri)
• Gereksiz taşıma (Malzemelerin gereksiz yere taşınması)
• Gereksiz işleme (Fazladan veya karmaşık işlemler)
• Gereksiz stok (Aşırı hammadde veya bitmiş ürün stoğu)
• Gereksiz hareket (Çalışanların gereksiz yere yürümesi, eğilmesi vb.)
• Hatalar ve yeniden işleme (Ürün veya süreç hataları)
2- Mura (Düzensizlik) – Üretimde Dengesizlik
Mura, süreçlerdeki düzensizlik ve tutarsızlıkları ifade eder.
• Üretimde ani dalgalanmalar (bir gün fazla üretim, bir gün az üretim)
• iş yükünün eşit dağılmaması (bazı makineler veya çalışanlar aşırı yoğunken diğerleri boşta)
• Tedarik zincirinde istikrarsızlık (hammadde girişlerinin düzensiz olması)
Mura, Muda’nın oluşmasına neden olur çünkü düzensizlikler nedeniyle israf artar.
3. Muri (Aşırı Yük) – Çalışanlara veya Makineye Fazla Yük Binmesi
Muri, çalışanların veya makinelerin kapasitelerinin üzerinde zorlanmasıdır.
• Çalışanlar için: Uzun çalışma saatleri, aşırı iş yükü, ergonomik olmayan çalışma koşulları
• Makineler için: Sürekli maksimum kapasitede çalıştırma, bakım eksikliği
Muri, hem verimliliği düşürür hem de hatalara yol açarak Muda’ya neden olur.
Özetlersek
Muda = israf (Değer yaratmayan işler)
Mura = Düzensizlik (Üretimde dalgalanmalar, dengesizlikler)
Muri = Aşırı yük (Çalışanlara veya makinelere fazla yüklenme)
TPS ve yalın üretim, bu üç israf kaynağını ortadan kaldırarak daha verimli, düşük maliyetli ve yüksek kaliteli üretim yapmayı amaçlar.
