tin sûresi 4. ayet;
"Biz insanı en güzel bir biçimde, en güzel duygularla, ilâhî ahlâk ile ahlâklanacak güzellikte, hayat şartlarına katlanabilecek, dünyadaki sorumluluğunu üstlenebilecek mükemmeliyette imkân ve kabiliyetlerle yarattık."
veya bir başka meale göre;
"Biz insanı, yaratılış amacını gerçekleştirmesi için ihtiyaç duyduğu her türlü zihnî ve bedenî özelliklerle donatarak, varlık mertebelerinin en yükseğine çıkabilecek bir yetenek ve kapasitede, yani, olması gereken en güzel biçimde yarattık."
yada;
"incire, zeytine, (insanlık tarihi boyunca nice Peygamberlere ev sahipliği yapan, ilâhî vahyin merkezi konumunda olan ve bolca incir ve zeytinin yetiştiği coğrafi bölgelere), Sina dağına ve şu emîn beldeye (vahyin indiği Mekke şehrine) kasem ederim ki, elbette biz insanı (beyni ile akleden, düşünen, araştıran, karar veren, sorgulayan, sorumlu davranan, çalışıp üretebilen, medeniyetler kuran ve diğer canlı türlerinden farklı meziyetleri bulunan bir varlık olarak) en iyi ve mükemmele ulaşacak potansiyelde yarattık.* "
diyor. fakat, takip eden ayette de şöyle diyor;
"Sonra onu (kendi kıymetini bilmediği ve kabiliyetlerini körletip kirlettiği için) aşağıların aşağısına çevirip-itip bıraktık. (Veya, insanoğlunu) "esfeles safiline" (eğitilmek, yetiştirilmek ve imtihan edilmek üzere; evrenin en aşağı tabakası olan yeryüzüne geri gönderip olgunlaşma fırsatı tanıdık.)" tin / 5
bir başka meal;
"Dahası ona, en düşük ahlâkî seviyeye inebilecek, sorumsuzluğun dibine vurabilecek hayat şartlarına hiç katlanamayacak, ömrünün en verimsiz en fena çağını yaşayabilecek zaafları da verdik."
"Ve sonra onu, ömrünün en verimsiz çağı olan ihtiyarlık ve zayıflığa sürükledik veya yapması gerekeni yapmamasından dolayı, aşağıların aşağısı olan ateşe attık veya hayvanların bile yapmadığı vahşilik, her türlü ahlaksızlık ve kötülüklerle varlıkların hepsine karşı zihnini ve cismini kötüye kullanmak suretiyle o kadar alçalttık ki, hiçbir yaratık bu dereceye düşemez."
"Fakat insan, vahiyden uzaklaşarak kendi asli/olumlu kişiliğini saptırıp yozlaştırınca, —geçerli kıldığımız kanunlar gereğince— onu varlık mertebelerinin en dibine yuvarlayarak aşağıların aşağısına çeviririz. Kur’an’dan yüz çevirerek şeytanın boyunduruğu altına giren insan, vahşî hayvanlardan daha da canavarlaşır. işte, Allah’ın yol göstericiliğinden yüz çeviren insanoğlu, bu derece alçalır."
o halde yüce Allah takip eden iki ayette önce insanı en güzel aklı ve ahlaki melekelerle yarattık, akabinde onu en aşağılık aklı ve ahlaki seviyeye indirdik derken ne demek istiyor?
kul eğer Allah'ın gönderdiği ilahi dine göre hareket edip onun vazettiği biçimde aklını kullanır ve dinen yaşaması gereken ahlaki yaşarsa alayı iliyyine çıkar: insanoğlunun en yüksek mertebesi. yok eğer bunları yasamazsa o zaman da hayvanlardan aşağı adi bir mahluk olarak esfeli safiline (aşağıların aşağısı) kadar düşer. zira ona verilen cevheri heba etmiştir. o cevher akıl ve imandan gelen ahlaktır. işte yüce Allah bu gerçeğe işaret ediyor ve kullarına kendi değer ve sorumluluklarını hatırlatıyor.
cennet olmazdı neden? çünkü dünya hayatı cennet değil. eğer cenneti istiyorsan önce kendi dünyanı cennete cevireceksin ki cenneti hakedesin. bunu yapmadan dünyayı cehenneme çevirerek yaşayan insan ancak ateşi hakeder. zira herşeyin bir karşılığı var. insanoğlu da yaşadığı dünyayı ne şekilde yaşarsa ve baskalarına yasatırsa onun karşılığını ahirette görecek. dünya çalışma yeri. keyif yeri değil..
