dosdoğru, sabit, sürekli, varlığını, gerçekliğini ve etkinliğini daima koruyup devam ettiren din.
Bu tanım TDV islam ansiklopedisinden.
Dine dair öğretilerden ve Yaşam etkileşimlerimizden farkedilen durum bunun daha ötesinde. Matrix film serisindeki kurguyu andırıyor. Her şeyi kapsayan bir interaktivite, dinamik bir işletim sistemi. Hiç kimse bu etkileşimin dışında kalamıyor, olamıyor. Her bireyin kendi potansiyeline göre değerlendirildiği bir fırsat eşitliği var. işleyişe dair temel algoritmalar, bilgiler akıştan okunabiliyor. Yine de yönlendirme için ek iletişim kanalı açılmış içimizden seçilenlerle uygulamalı eğitim verilmiş, yazılı metin bırakılmış. insan, yazılı metinlerin yanında etkileşimi okuyabilecek kapasitede tasarlanmış. Yaşı ilerledikçe kendine özel biriktirdiği verilerle bunu net olarak fark edebiliyor. Fakat onca yıl ters istikamette yol almış hem kendine hem diğerlerine zulmeder bir pozisyon almış ise ortamdan okudukları ile barışması ve yön düzeltmesi zorlaşıyor. Oysa sistemin dinamizmi bu düzeltmeyi mümkün kılabilecek tasarıma sahip. Burada kritik bir nokta var; okuma kapasiteleri ve akıştan okunan veriler bireysel… dolayısı ile diğerlerine net olarak aktarılması mümkün değil, sadece varlığı söylenebilir. Diğer yandan yazılı metinde yaratıcının bu veriye erişimi olduğunun bilgisi verilmiş.
Bu konuda bireysel olarak yazılıp söylenecek şey çok fakat diğerleri için anlamlı değil. Neden bunları yazdım?; abdulkadir geylani öğretisinden ‘üç aylar ve faziletleri’ isimli bir derlemede bu başlığa müfesirlerin ‘ed din ül kayyım’ lafzının manası üzerinde anlaşmaya varamadığı notu yazılmış. Bilindiği üzere bu ayların en önemli ibadeti ‘oruç’. Oruç hakkında bilinen ise bu etkileşimin karşılığının yaratıcı tarafından bizzat değerlendirileceğidir… şu noktada yazabileceğim, din ile etkileşimde edinilecek kazanımlar bireysell… bu gösterilemiyor, ancak bu etkileşime davet edebilirim; siz yöneldiğinizde veriler sizi saracak…
