Batıda bir uç beyliği olan osmanoğulları kendilerini bir anda Bizans gibi hristiyan bir düşmanın dibinde bulunca gaza inancıyla Sünniliği benimsediler.
Fatih’in yıktığı Akkoyunluların devamı olan safeviler ise güney Azerbaycan’da Arap yayılmacılığını durdurmaya çalıştılar. Bundan dolayı islamın daha ayrılıkçı bir yorumu olan şii inancını benimsediler.
Yani Osmanlı’nın ve Safeviler’in dini görüşü düşmanları ekseninde şekillendi.
Bu iki önemli inancın devlet nezdinde temsilcisi olan yavuz ve ismail’in ise pek çok benzer ve farklı yanları bulunuyor.
Öncelikle her iki hükümdar da otoritelerine karşı her türden tehdide çok acımasızca karşılık verdiler. O yüzyıllarda devletler milliyet değil din ekseninde şekillendiğinden kendi soydaşlarına dahi katliam yapmaktan çekinmediler. Gerek Yavuz’un gerek ismail’in bu tarz uygulamaları fazlasıyla mevcuttur.
Her ikisi de madde bağımlısıydı, ismail alkol düşkünü yavuz ise Afyon müptelasıydı. Karşılıklı Almış oldukları radikal kararların cüretkarlığının/mantıksızlığının çoğunlukla madde etkisindeyken olduğunu bilmekte fayda var.
Bu ikisi arasındaki en büyük fark edebi alanda karşımıza çıkmaktadır. Yavuz’un divanı farsça iken ismail’in divanı öztürkçedir.
Çaldıran’da ise şah ismail Yavuz’a karşı Akkoyunluların Fatih’e kaybettiği otlukbeli’nin intikamını almak için anlamsız bir hırsla saldırdı.
40.000 zırhlı safevi süvarisi Osmanlı’nın top ateşi karşısında yok olup gitti.
Her iki hükümdar arasında geçen hakaret dolu mektuplaşmalar ise asılsızdır. Yavuz tahta geçince şah ismail samimiyetle tebrik etmiştir.
