lenin yoldâşın hitâbında "türkiye, sosyâlist olamaz." diyor idi lâkin mustafa subhi devamında şefik hüsnü gibi kahramanlar ile bunun mümkünâtını görmüş bulunduk lâkin mustafa subhi meçhûl biçimde ali şükrü bey gibi cinâyet davâsına karışırken şefik hüsnü tevkifâttan tevkifâta koştu. osmanlı'da dâhi tercemesi yapılan komünist mânifestonun, kemâlist hükûmette lâmeşrû olması, kemâlist sosyalizm çatısı altında türkçülük taslayan hikmet Kıvılcımlı'nın dâhi iktisâdiyyât mes'elesi hakkında teşrif etmiş bulunduğu eserinin yasaklanması.. gibi gibi. osmânlı dâhi saltânât gibi hiciv edilebilecek bir rejim ile ayakta kaldıysa, türkî cûmhuriyet hayli hayli kalır.
kemâlist rejim, bürokrasinin rahatlığıyla dilediği gibi hareket ederken çamur at izi kalsın modeli ile çıkarcı bir yol tercih etmiştir.
sakallı nureddin paşâ'yı hicivkârane tenkîd eden m. kemâl'in türkçülüğünün sorgulandığı koçgiri isyanından hiç bahsedilmez ama. bilhâssa kemâlizm için lâmeşrûdur. türkmen bir ailenin kürdî istiklâli müdâafası sonucu protestosu ve devamında teçhizâtlarını bırakmalarına rağmen hunharca katledilmesi.. ve komite başında olan m. kemâl'in bu mes'elenin bahsine nutuk adlı teşrifinde girmemesi mes'ela..
kâzım karabekir paşâ mesela.. yakılan hâtırat-ı hâkikatleri, istiklâl mâhkemesinin idâmını meşrû kılması.. kurduğu partinin kapatılması..
veyâhut istiklâl harbleri.. önderler dışında kaç asker biliyorsunuz ey kemâlistler? azımsanmayacak kadar az.
işte aslında buradaki hâşiyede cümlelerin özünde saklı. kişinin anlattığı, karşısının anladığı kadardır.
vesselâm.
