Kendilik bilinci, Hegel'in tarih metafiziğinde ortaya çıkan bir kavram. Hegel'e göre tin, kendini madde'de açınladığı gibi, tarihte de açınlar. (Burdan sübjektivist tarih yorumunu yapar.) Her neyse, şimdi şöyle: bilinç, nesneyi algılayan öznedir. Özne dışında herşey nesnedir. Bilinç doğa içinde nesneleri algıladığında kendi öznesini de nesne olarak algılar. Kendi öznesini, nesne olarak algılayan öznedeki bilinç, özbilinci ortaya çıkarır. Özne, kendisi gibi bir özbilinç ile karşılaştığı zaman "kendilik bilinci" dediğimiz şey ortaya çıkar. Kendilik bilincinden kastımız, kişinin kendine ilişkin bilgisinin bilgisidir. Yani şöyle: özbilinç sahibi özne, kendisi gibi başka bir öz bilinç sahibi özne ile karşılaşmadan kendisine ilişkin bilginin bilgisini fark edemez.
islam felsefesinde ise bu mesele Hegel'e dükkanı kapattıracak kadar mükemmel işlenmiştir. Fahreddin Razı'nın ünlü metafizik kitabı El-Metalib-ül Aliye'de kendilik bilinci "kişinin kendi tabi olduğu nedensellik zemininin idraki için gereken asgari (minimal) metafizik" şeklinde tanımlanır. Yani kişi, kendine ilişkin bir bilginin, bilgisini bilebilmesi için bir önceki unsur ile bir sonraki unsur arasında bağlantı kurabilmedir(buradan nedenselliği kastediyor, kişinin nedensellik algısını ise asgari bir metafizik anlayışını şeklinde değerlendiriyor. Bunun sebebi nedir diye ayrı bir tartışma yapılabilir)
Hegel'de ve Fahreddin Razı'de ki ortak yorum; kendilik bilinci, tarihsel insanda ortaya çıkar. Çünkü bilinç tarihseldir. Kişiyi öldürsen bile bilinci tarihte yaşamaya devam eder. Bilinç, kendine ilişkin bir bilgi olduğundan dolayı bilgi (epistemoloji) bizatihi tarihseldir.
