Bir kaç sorunu cevabından sonra çalışmanın özgürleştirici olup olmadığı netliğe kısmen kavuşur.
Mesela "kim için ne için çalışmak? " sorusunun cevabı...
Sistemin kralları için çalışmanız sizi köle olmaktan öteye taşımaz.
"çalışmak özgürleştirir" diyen ya kraldır ya da gerçek özgürdür.
Çıkmaz sokaklarda gezinmek yorar o zaman
Herneyse deyip yola çıkmak için
" özgürlük denilen şey nedir?" i düşünmekte fayda var.
Özgürlük zorunluluğu farkında olarak davranmak değil ;seçenekler ve bunların sonuçlarının farkında olarak davranmaktır.
Spinoza'ya göre özgürlük bize verilmiş bir şey değil, belirli sınırlamalar içinde sezgi ve çabayla elde edeceğimiz bir şeydir.
Yürekliysek ve farkında olabiliyorsak seçme seçeneği elimizdedir.
Ve özgürüzdür.
işte bu özgürlük size güç veriyorsa iyi şeyler yapma yolunda ilerlersiniz.
Not:
Bir de özgürlük her istediğimi yaparım değildir.
Özgürlük yürütücü işlev becerileri fonksiyonlarının sağlıklı olması ve yüksek zihin işlevinin çıktısıdır ;yani özün kontrolüdür. Bunun için beyinde dürtüler in kontrolu ile ilgili prefrontal kortekste yer alan orbitofrontalin ve anterior singulat korteksin sağlıklı olması şart.
