mimarlık tarihinde biçimini ve fonksiyonunu en uzun süre koruyan bir yapı biçimidir. roma çağı'nda ortaya çıkmış, hem dini yapı olarak hem de mahkeme yapısı olarak kullanılmıştır.
hıristiyanlık'ta bu yapı tarzı dini mimarlıkta özellikle kullanılarak devam etmiştir. birbirinden sütun ya da ayak dizileriyle ayrılmış ortada geniş ve yüksek, yanlarda alçak ve dar birbirine paralel neflerden oluşan uzunlamasına gelişmiş bir mekan düzenine sahip, uç kısmında nişi andıran bir apsis olan bir yapıdır. apsiste biraz yüksekçe bir sunak bulunabilir. bazilikanın ön yüzünde bir kapı ile bir alana girilir. atrium denilen bu kare alanın ortasında kantharos adı verilen bir temizlenme çeşmesi yer alır. bazilikanın planı, önceleri haç şeklini andırırken daha sonra tamamen haç görünümünü almıştır.
