Çin, farklı bir dünya. Önce internetteki bazı sosyal alanları temelden kapatıyorlar. Bizim uzun süre Wikipedia’da yaptığımız gibi. Bunların yerine Çin’in kendi sosyal medyası geçiyor. Mesela Google’ın yerine yerli ve millî, Çinli Veibo. Ancak bu Çinli medya pek sosyal değil. Adım adım izlenip, sansürleniyor.
Türkiye’de de çok duyduğumuz Panama dosyaları ortaya döküldüğünde, Çin Veibo’da Pamana kelimesini yasakladı. Gazetelere servis edilen 11,5 milyon dosya, Panama kökenli Mossack Fonseca adlı bir avukatlık firmasının ayarladığı off-şor şirketleri ifşa ediyordu. Genellikle vergi cenneti adalarda kurulan böyle şirketler, vergi kaçırıp para aklıyor. Belgeler Çin Komünist Partisi Politbürosu’nun eski ve yeni sekiz üyesinin “yatırımları”na işaret ediyordu. işte bu yüzden Veibo’da aradığınızda yeryüzünde Panama diye bir ülkeyi bulamıyordunuz.
Benzer kayboluş, Tiananmen meydanındaki katliamın yapıldığı 1989 yılının başına geldi. Arama motoruna “1989” yazdığınızda şu cevabı alıyordunuz: 1988’den sonra gelen sayı. “Unutma!”, “yıl dönümü” gibi kelimelerin karşılıkları da boşaltılmıştı. Bu önlemler sonuç verdi. Louisa Lim, Amnezi Halk Cumhuriyeti: Tiananmen’e Dönüş (The People’s Republic of Amnesia: Tiananmen Revisited) kitabında, meşhur “tank adamı” fotoğrafını, 100 Beijing Üniversitesi öğrencisinden ancak 15’inin tanıyabildiğini yazıyor. Tank adamı, bir dizi tankın önünde tek başına dikilip tankın durmasını sağlayan öğrencinin sıfatı. Bu öğrenci galiba bir Kazak Türkü idi. O yıl, dünya televizyonları öğrencinin saptırdığı tankı defalarca göstermişti. Otoriter rejimler hafızayı pek sevmiyor. Ülke ne kadar unutkansa, o kadar iyi!
