1922'de türk ordularının zaferi neticesi anadolu'daki emelleri gerçekleşmeyen ingiltere'nin türk düşmanı olarak bilinen başbakanı lıoyd george, parlamento'da kendisine yöneltilen suçlama ve tenkitleri şöyle cevaplandırmıştır):
'arkadaşlar, yüzyıllar nadir olarak dahi yetiştirir. şu talihsizliğimize bakın ki o büyük dahi çağımızda türk milleti'ne nasip oldu. mustafa kemâl'in dehasına karşı elden ne gelirdi.
(d. lloyd george, ingiltere başbakanı, 1922)
bir ulusun hayatında bu kadar az sürede bu denli kökten değişiklik pek seyrek gerçekleşir... bu olağanüstü işleri yapanlar, hiç kuşkusuz kelimenin tam anlamıyla büyük adam niteliğine hak kazanmışlardır. ve bundan dolayı türkiye övünebilir.
(eleftherios venizelos, yunanistan başbakanı, 1933)
bir insana ölümünden sonra bu derece sevgi ve yas gösterileri yapılması milletler tarihinde az görülen şeylerdendir.'
(athinaika, atina, 12 kasım 1938)
'atatürk'ün türkiye'de yaptığını hiçbir tarafta, hiçbir kimse yapmadı: ne cavour, ne cromwel, ne de washington... atatürk'ün bulduğunu, hiç kimse bulmadı ve atatürk'ün yaptığını da hiç kimse yapmadı. ilham ettiği kimselere ve kendi prensiplerine göre yarattığı yeni kuşak, o'nun eserine devam edecektir.'
(tipos gazetesi)
ingiliz, fransız ve italyanları anadolu'dan uzaklaştırıp bizi de yenince,, karşımızda sıradan bir adam bulunmadığını ve o'nun gerçek yaratıcı kudretini kavramaktan uzak kalmış olduğumuzu kabul ettik. (1938)
(yorgi pesmazoğlu, yunan ekonomi başkanı)
çok, pek çok devrimciler görüldü. fakat hiçbiri atatürk'ün cesaret ettiği ve muvaffak olduğu şeyi yapmadı.'
(messager d athenes, yunanistan gazetesi, 11 kasım 1938)
tarih, silinmez harflerle bu devlet adamın ismini hakedecektir. atatürk bir halk adamıdır. kırılmaz azmi, keskin zekâsı ve kudreti kendisini yendiği alın yazısının önüne getirmiş, böylece yeni türkiye'nin yaratıcısı olmuştur.
(yugoslavya, politika gazetesi, 11 kasım 1938)
sakarya savaşı, sakarya zaferi, yirmi yaşımın en kuvvetli hatırası olmuştur. o zamanlar, kendi kendime diyordum: acaba ben de ulusumu böylesine seferber edemezmiyim, onun ruhuna kurtarıcı hamleyi, bu dizgin tanımaz ihtirası aşılayamaz mıyım?
(habib burgiba, tunus devlet başkanı, 1965)
atatürk, tarihin her devresi için, insanlığın bir mucizesidir.
(suriye)
atatürk'ün ölümü yalnız türk milleti için değil, onun örneğine çok muhtaç olan bütün doğu milletleri için en büyük kayıptır.
(eleyyam gazetesi, şam- 1938)
vatanını muhakkak bir parçalanmaktan kurtararak gemisini güvenilir bir limana götürdükten sonra milletinden bir taht istemedi. o, kelimenin bütün anlamıyla bir insan, eşsiz bir dahi, kahraman bir asker ve siyaset adamı idi. hayatını milleti'nin mutluluğuna adadı, bu uğurda genç yaşda hayata gözlerini kapadı.
(elifba gazetesi, şam- 1938)
o'nun ölümü, dünya için de derinliği ölçülmez bir kayıptır.
(sovyetler)
adı, türk milleti'nin millî kurtuluş savaşında ve türkiye'nin siyasi alanda yeniden örgütlenmesine gayet sıkı bir surette bağlı olan kemal atatürk'ün ölümü gerek türkiye için, gerekse bütün dostları için derinliği ölçülmez bir kayıptır.
türk milleti'nin en samimi dostları arasında bulunan sovyetler, zamanımızın bu örneksiz devlet adamının öneminden dolayı derin bir acı içindedirler.
(izvestia gazetesi, moskova, 1938)
atatürk, dünya üzerinde yeni bir devir açmış bir insandır. ben, o'nun türk kadınlarına hak vererek ve bir ülkede anayı, yakışır olduğu yüceliğe eriştirerek batı'ya ders verdiğini nasıl unuturum.
(uluslararası kadınlar birliği delegesi, prenses aleksandrina)
romanya'da atatürk'ün ölüm haberi geldiği gün, bütün okullarda dersler tatil edildi.
(romanya-rador ajansı: bükreş)
milletimiz, en büyük türk'ün karşısında kederli bir saygı ile eğilmektedir.
(romanya)
atatürk, başı dumanlı doruklarda yüce bir dağ tepesidir. siz o'na yaklaştıkça o yükselir ve aranızdaki mesafe sonsuza değin aynı kalır. devirlerinde büyük gözüken, zamanla küçülen benzerlerinden farkı budur ve böyle kalacaktır.
(arriba gazetesi, portekiz, 1938)
uzun bir yol aşılmış, yüce bir eser ortaya konmuş, bir çok zaferler elde edilmiştir. bütün bunlar atatürk'ün eseridir.
(polanya, kurjer warzavski gazetesi)
o, türkiye'yi kurmakla bütün dünya uluslarına müslümanların seslerini duyuracak kudrette olduğunu ispat etti. kemal atatürk'ün ölümüyle müslüman dünyası en büyük kahramanını kaybetmiştir. atatürk gibi bir önder önlerinde bir ilham kaynağı olarak dikildiği halde hind müslümanları bugünkü durumlarına hâlâ razı olacaklar mı?
(muhammet ali cinnah-kaidiazam, pakistan cumhurbaşkanı, 1954)
bizim aslımız rengi uçmuş bir kıvılcım iken, o'nun bakışı ile cihanı kaplayan ve aydınlatan bir güneş haline geldik.
(ikbal, pakistan millî şairi)
'atatürk'ün yaptıkları insanoğlunun kolay kolay yapabileceği şeylerden değildir. o; büsbütün başka bir insandı.'
(el mısri gazetesi, mısır, 11 kasım 1938)
türkler, atatürk'ü olağanüstü bir tutkunlukla seviyorlar.
bursa'ya giderken trende rast geldiğim bir çocuğa istanbul veya ankara'dan hangisini sevdiğini sordum. çocuk ankara'yı sevdiğini söyledi. nedenini sorduğumda: 'ankara'da atatürk bulunduğu için..' cevabını verdi.
(mısır, el bela gazetesi)
yüzyılımızda, 'olmayacak hiçbir şey yoktur' şeklindeki tarihi gerçeği isbatlayan ilk adam olmuştur.
(eski ujsag. macar.)
budapeşte, 20 (a,a) - macar ajansı tebliğ ediyor:
başvekil imredi, atatürk'ün cenaze törenini yapılacağı 21 kasım pazartesi gününü macaristan'ın millî yas günü sayarak bütün memlekette resmi binalara siyah bayraklar çekilmesini emretmiştir. harbiye nazırı ve budapeşte belediye reisi de, askeri binalar ve belediye binaları için aynı kararı almışlar ve belediye reisi ayrıca, halkı da siyah bayrak çekmeye dâvet etmiştir.
(namzetti ujsang gazetesi, budapeşte-1938)
