Lev Troçki, Rus siyasetçi ve devlet adamı ve marksist düşünürdür. Ekim Devrimi liderlerinden olan Troçki, Kızıl ordunun kurucusudur.
7 Kasım 1879’da o dönemde Rusya’ya bağlı olan Ukrayna’nın Yenovka köyünde doğmuştur. Asıl adı Lev Davidovich Brohnstein’dir. Troçki takma ismidir. Babası David Brohnstein Rus asıllı Yahudi bir çiftçidir. Annesi Anna ise orta sınıftan eğitimli bir kişidir. Bir abisi ve kız kardeşi vardı. Diğer iki kardeşi bebekken ölmüştür.
8 yaşındayken eğitim için Odessa’ ya teyzesinin yanına gönderilmiş burada 8 yılını geçirmiştir. Daha sonra Nikolayev’e taşınmış, sosyalist düşüncelerle de burada tanışmıştır. Nikolayev’de hukuk ve matematik dersleri almıştır.
1897 yılında devrim yanlısı gruplarla tanışmıştır. Kısa bir süre Odessa Üniversitesi’ne katılsa da, 1898 yılında Güney Rus işçileri Sendikası‘nın faaliyetlerine katılmak için Nikolayev’e dönmüştür.
1898 Ocak ayında devrimci bir faaliyet nedeniyle tutuklanmıştır. Dört buçuk senesini hapishanede ve sürgünde geçirmiştir. Hapiste olduğu esnada ona Rus halkının yalnızca korkuyla yönetilebileceği gerçeğini ona öğreten gardiyan Nikolay Troçki'le tanışır. Yani devrimci takma ismi olarak kullandığı Troçki ismi onun hapishane yıllarında tanıştığı gardiyanın ismidir. Sibirya’da sürgünde olduğu esnada karısı Aleksandra Sokolovskaya ile tanışmıştır. Karısı Marksist düşüncelere sahip bir felsefe öğrencisidir. Aleksandra’dan 2 tane kız çocuğu olmuştur.
Avrupa Yılları
1902 yılında Troçki ismine ait sahte bir pasaportla Rusya’dan kaçarak önce Viyana’ya ardından Londra’ya geçmiştir. Londra’da Lenin’le tanışmıştır. Londra’da Rus Sosyal Demokratlar grubuna katılmıştır. Vladimir Ilyich Lenin’in de yazılar yazdığı Iskra (Kıvılcım) gazetesinde Pero takma adıyla yazılar yazmaya başlamıştır.
1903 yılında Brüksel ve Londra’da düzenlenen Rus Sosyal Demokrat işçi Partisi’nin 2. Kongresi’nde parti, Bolşevikler ve Menşevikler olarak ikiye ayrılmış durumdaydı. Troçki bu kongrede Lenin ve Bolşeviklere karşı sosyalizme yönelik demokrat bir yaklaşımı savunan Menşevik grupta yer almıştır. Daha sonrasında fikir ayrılıklarından dolayı Menşevik gruptan da ayrılmıştır. Kongreden kısa süre önce Paris’te Natalya Sedova ile tanışarak evlenmiştir. Daha sonrasında iki oğlu olmuştur.
Rusya’ya Dönüş
1905 yılında içlerinde ‘’Kanlı Pazar’’ adı verilen olayında olduğu devrimci hareketlerin başlamasıyla birlikte Rusya’ya geri dönmüştür. işçi Vekillerinin St. Petersburg konsey sözcüsü oldu. 1906 yılında Çar hükümetine karşı yürüttüğü devrim hareketi başarılı olamayınca tekrar tutuklanarak hapse atılmıştır ve Sibirya ‘ya sürgüne gönderilmiştir. Hapiste olduğu esnada kendi devrim teorisini ortaya koyan en iyi eserlerinden biri olan ‘’Results and Prospects ( Sonuçlar ve Olasılıklar)’’ kitabını yazmıştır.
Yeniden Avrupa
1907 yılında sürgündeyken kaçmayı başararak Viyana’ya gitmiştir. Avusturya ve Alman Sosyal Demokrat Parti’lerinin çalışmalarına katıldı. 1908 yılında işçi sınıfı haklarını savunan Pravda (Gerçek) adlı gazeteyi çıkarmıştır. Rusya Sosyal Demokrat işçi Partisi’nin Paris’te 1910 yılında düzenlediği kongreye katılarak Lenin’in düşüncelerini destekledi. Pravda gazetesi partinin resmi gazetesi haline gelmiştir. 1. Dünya Savaşı’nın başlamasının ardından Çar rejiminin savaş yanlısı düşüncelerine şiddetle karşı çıktı. isviçre’ye ardından Fransa’ya taşındı. Savaş karşıtı düşünceleri ispanya ve Fransa’dan kovulmasına yol açtı.1917’de New York’a ulaştı. Burada Bolşevik teorisyen Nikolay Bukharin ile görüşmüştür.
Troçki’nin Ekim Devrimindeki Rolü
Troçki, düşündüğü kalıcı devrimi hayata geçirmek için Şubat ayında Rusya’ya ulaştı. Mayıs ayında Petrograd’a geçmiştir. Temmuz ayında düzenlenen ani bir ayaklanmanın adından tutuklanmıştır. Ağustos ayında hapisteyken Bolşevik Parti’ye resmen kabul edilmiştir ve Bolşevik Merkez Komitesi üyeliğine getirilmiştir. Eylül ayında serbest bırakılmıştır. Serbest kaldıktan sonra Petrograd işçi Sovyeti ve Asker Milletvekilleri Başkanlığına getirilmiştir.
Miladi takvime göre 7 Kasım 1917’de Petrograd’da Çarlığa ait kışlık saraya Lenin öncülüğündeki Bolşeviklerin yaptığı baskınla, Çarlık Rusya’nın yıkılarak yerine Sovyet Rusya’nın kurulması için gereken ilk basamak gerçekleştirilmiştir. Gregoryen takvime göre Ekim ayına denk geldiği için Ekim Devrimi denilmektedir. Troçki devrimin yapılmasında, devrimden sonra alyapı çalışmalarının hazırlanması ve yönetilmesinde çok büyük bir rol oynamıştır. Troçki devrimin askeri lideri olarak görev yapmaya devam etmiştir.
Troçki’nin Sovyet Rusya Hükümetindeki Rolü
Devrimden sonra kurulan Sovyet Rusya hükümetinde Dış Komiser olarak görevlendirilen Troçki’nin ilk görevi savaşçı güçler arasında ateşkes müzakerelerini başlatarak Bolşevik barış programını uygulamaya koymaktı.
1918’de Almanya ile yürütülen Brest-Litowsk barış görüşmelerine bizzat katılmıştır. Brest-Litowsk anlaşmasının tamamlanmasının ardından Troçki, Dış Komiserlik görevini Georgy Chicherin’e devretmiştir. Devretmesi akabinde Savaş Komiserliğine getirilmiştir. Bu görevi devralmasının ardından komünist hükümeti iç ve dış tehditlere karşı savunmak için Rus ordusunu toparlaması ve yeniden düzenlemesi gerekiyordu. Kızıl Ordu ile ilgili faaliyetlere başlayarak başkomutan sıfatıyla Kızıl Ordu’nun kurulmasını sağlamıştır. Troçki küçük ama disiplinli, profesyonel, gelişmiş bir güç kurmaya odaklanmıştır. Bolşevikleri karşı devrime karşı korumak için ‘’Çeka’’ adlı gizli örgütün kurulmasını sağlamıştır. Troçkinin kızıl ordusu Brest-Litowsk anlaşması sonrası ülke içinde başlayan çatışmalarda Menşeviklerin beyaz ordusuna karşı başarılar kazanmıştır. Böylelikle Troçki’nin askeri taktikleri kendini kanıtlamış oldu.
1920’de Rus iç savaşı sona erdi ve komünistler zafer kazandı. Troçki 1921 yılında Kronshtadt’ta deniz garnizonu tarafından başlatılan askeri ayaklanmayı bastırmıştır. Parti içi siyasette Lenin’e destek verdi ve yeni ekonomik politika görüşlerine destek verdi. Buna rağmen Mart 1921’deki 10. Parti kongresinde siyasi gücünü büyük oranda kaybetmiştir.
Joseph Stalin Dönemi
Mayıs 1922’de Lenin’in beyin kanaması geçirmesi parti içi yeni lider arayışarını başlattı. Troçki siyasi özgeçmişi ve karizmatik özellikleriyle bariz aday olarak görünüyordu. Alternatif adaylar Zinovyev, Kamenev ve Stalin’di. Lenin Troçki’yi istisnai yetenekleri olan bir adam olarak tanımlıyordu. Mart 1923’te son darbeyle susturulmasından önce Troçki’yi Stalin’e karşı saldırı başlatmaya davet ediyordu. Troçki zamanını Stalin’e saldırmak yerine Zinovyev ile ittifak arayışları içerisinde geçirmiştir. Stalin 1923’te 12. Parti Kongresi ‘nde Merkez Komite’deki gücünü artırmak için hızla harekete geçti. Stalin’in örgütsel ve parti içi çalışmaları parti liderliğini kolayca kazanmasını sağladı ve 1924’te yapılan 13. Parti Konferansı’nda Troçkist muhalefet Menşevik muhalefet olarak tanımlandı. Stalinin Troçki’yi yıpratma çabaları başarıya ulaşıyordu.
24 Ocak 1924’te Lenin’in ölmesiyle yeni parti lideri Joseph Stalin oldu. Ocak 1925’te Troçki Savaş Komiserliği görevinden alındı. Troçkizm Leninizm’e karşı bir ideoloji olarak görülüyordu. Troçki’nin Ekim Devrimi’nde hiçbir başarısı olmadığı, Troçkizm’in Menşevik sapkınlığı olduğu dikte ediliyordu. 1926 yılında Troçki Zinovyev-Kamenev grubu ile güçlerini birleştirdi.Bir buçuk yıl boyunca ortak muhalefet yaptılar.Burjuvalara verilen ayrıcalıkları kınayarak Stalin’in ‘’Bir Ülkede Sosyalizm’’ teorisini, Dünya devriminden vazgeçmiş olduğunun kanıtı olduğunu söyleyerek eleştirdiler. Ekim 1926’da Troçki Politbüro’dan atılmıştır. Devrimin 10. yıldönümünde yapılan gösteri sonrası hem Zinovyev hem Troçki partiden ihraç edilmiştir.
Troçki’nin Büyükada Günleri ve Sürgün Yılları
1928 yılı ocak ayından itibaren Troçki ve yandaşları Sovyetler Birliği’nin uzak topraklarina sürüldü. Troçki ilk olarak Kazakistan’da ki Alma-Ata şehrine sürgüne gönderilmiştir.
Ocak 1929’dan sonra Sovyetler Birliği topraklarından çıkartılması kararı alındı. Sovyetler Birliği Büyükelçisi Çiçerin’in, Türk Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras ile uzun görüşmeleri sonucunda Türkiye Hükümeti tarafından ülkeye kabul edildi. Türkiye’nin kabul etme şartları bulunmaktaydı. Buna göre Troçki siyasi bir göçmen olarak kabul edilecek ona özel bir ayrıcalık tanınmayacaktı. Türkiye’de komünizm faaliyetlerinde bulunmayacak fakat istediğini yazabilecek ve yazdıklarını dışarıda bastırıp yayinlayabilecekti. Troçki’ye Rusya tarafından hiçbir suikast düzenlenmeyecek, Türk Emniyeti her türlü güvenlik önlemini almakla mükellef olacaktı. Büyükada‘da yaşamaya başladı.12 Şubat 1929’da Türkiye’ ye geldigi sırada oğlu Lev Sedov tarafından Türk görevliye Atatürk‘e iletilmek üzere bir mektup verir. Bu mektup Troçki imzasını taşımakta ve mektupta şöyle yazmaktadır: ” Sayın Başkan, istanbul’un kapısında size şunu bildirmekten gurur duyuyorum. Türkiye’ye kendi isteğimle gelmedim. Bu sınırlardan içeri zorla sokuluyorum. Rusya’dan sonra dilini bildiğim ve tanıdığım bir ülkeye gitmeyi tercih ederdim. Fakat sürenler, sürülenlerin bu isteklerine çok nadir özen gösteriyorlar. Ülkemden çıkarılmam sorunun çözümü değildir. Olaylar kısa veya uzun sürede gelişecektir. Ben Marks’ın okulunda tarihe sabırla bakmayı öğrendim. En iyi duygularımı kabul buyurunuz Sayın Başkan” Lev Troçki. Türkiye yıllarında edebi çalışmalarını hızlandırdı. Otobiyografisini ve Rus Devrimi tarihi kitaplarını tamamladı.
1933’te Fransa’ya taşınmak için izin aldı. Hitler’in Almanya’daki zaferi üzerine Komünist Enternasyonel‘i reform etme ümidinden vazgeçti. 1935 yılında Norveç’e taşınmaya zorlandı. 1936 yılında Sovyet baskısıyla yüzünden Meksika’ya iltica etmek zorunda kaldı. Meksika‘da Coyoacán’a yerleşti. Eski komünist liderlerinin Moskova‘da görülen ihanet davalarında (1936-38) baş komplocu ilan edildi. Daha sonra bu komplo teorilerinin hayali olduğu kanıtlandı.
Troçki'nin ölümü
Troçki Meksika’nın Coyoacán bölgesinde ikamet etmekteyken, Mayıs 1940’da evine, silahlı bir grup tarafından, makineli tüfeklerle saldırı düzenlendi. Troçki bu saldırıdan sağ kurtuldu. Bu saldırıdan 3 ay sonra evinde uğradığı saldırıda öldürüldü. Katil, Troçki’nin güvenini kazanan, sürekli onu evinde ziyaret eden ispanyol bir komünist olan Roman Mercader’di. Troçki’yi bir buz baltasıyla kafasına vurarak öldürmüştü. Troçki saldırganla boğuştuğu esnada odaya giren korumalarına ‘’Bu adamı öldürmeyin! Onun anlatacak bir hikayesi var’’ demiştir. Ölmeden önce 2 kere bilinci yer,ine gelmiştir. ilk kez bilinci yerine geldiğinde karısına ‘’Burjuva basınına iyi malzeme olduk’’ demiştir. ikinci kez bilinci yerine geldiğinde ‘’Dördüncü Enternasyonel’in zaferinden eminim,ileri! ‘’ demiştir. Sovyet Hükümeti bu suikast için herhangi bir sorumluluk kabul etmedi. Roman Mercader Meksika yasalarına göre 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Troçki Sözleri
Nefes aldığım müddetçe umut etmeye devam edeceğim. Nefes aldığım müddetçe gelecek için kavga vereceğim, insanın, güzel ve güçlü, kendi tarihinin akışına yön vermede hâkimiyet kurduğu ve bu tarihin sınırsız mutluluk ve neşenin ufuklarına aktığı bu parıldayan gelecek için savaşacağım.
Komünist Enternasyonal’in kurucularının, yani Ekim Devrim’ine kendini adamış Lenin’in mesai arkadaşlarının bir listesini oluşturacak olursak, Lenin’in ölümünden sonra hepsinin sadece önderlikten uzaklaştırılmakla kalmayıp, Komünist Enternasyonal’den de kovulduklarını görürüz. Leninist çizgiye, onunla birlikte hazırlayanların mı saldırdığına inanacağız!
Dördüncü Enternasyonal’in zaferinden eminim, ileri!
Sadece burjuvazi için parlayacaksa, güneşi de söndürürüz.
Kartlar her zaman hafıza üzerine oynanmıştır.
Örneğin, Stalinistler tarafından, matbaanın 1924’te keşfedildiği ve bu tarihten önce meydana gelen her şeyin unutulmaya mahkum edildiği bile söylenebilir.
Troçki Eserleri ve Kitapları
1905
Hayatım (otobiyografi)
Bireysel Terörizmin iflası, 1909
Entelijensa ve Sosyalizm
Marksistler Bireysel Terörizme Neden Karşıdırlar?
Üçüncü Kongrenin Temel Dersi, Haziran 1921
Komünist Enternasyonal’in Taktikleri Üzerine, Aralık 1921
Dördüncü Dünya Kongresi Raporu, 28 Aralık 1922
Yoldaş McKay’e Mektup, 13 Mart 1923
Paris Komünü Üzerine
“Avrupa Birleşik Devletleri” Sloganı için Uygun Zaman mı?, Haziran 1923
Doğu’da Perspektifler ve Görevler, 21 Nisan 1924
Ekim Dersleri, 1924
Lenin’den Sonra Üçüncü Enternasyonal
Tek Ülkede Sosyalizm?
Katalan Milliyetçiliğinin ilerici Karakteri
ispanyol Komünizmi ve Katalan Federasyonu
Katalonya’da Ulusal Sorun
Rus Devrimini Savunurken
Sürekli Devrim-Sonuçlar ve Olasılıklar
Marxism ve Ekonomik Yaşam
Uluslararası Komünist Birliğin Temel Teorik Görüşleri Üzerine Bir Tartışmaya Katkı
Savaş ve Dördüncü Enternasyonal
Amerika Komünist Olursa
Merkezci Kombinasyonlar ve Marksist Taktikler
Merkezci Simya mı, Marksizm mi?
Güney Afrika Tezleri Üzerine
Terörizm ve Sovyetler Birliği’ndeki Stalinist Rejim
Komünist Manifesto’nun Doksanıncı Yıldönümü
Lenin ve Emperyalist Savaş
Grynszpan’dan Yana: Faşist Kıyım Çetelerine ve Stalinist Hainlere Karşı
