MÖ IX. yy ile VII. yy arasında Anadolu’ da Ankara çevresi merkez olmak üzere Afyonkarahisar, Eskişehir, Kütahya arasında varlıklarını sürdürmüşlerdir. Kuzeyde Samsun’a, güneyde Niğde ve Elmalı Ovası’na, batıda Eskişehir, Kütahya ve Bandırma yakınlarına kadar yayıldılar.( Fig.6) Friglerin yaratmış olduğu kültür, Antik Çağ boyunca devam etmiş; kendisini gelecekteki medeniyetlerde hissettirmiştir. Bu açıdan özellikle Yunanları etkilemeyi başarmışlardır.
“Herodotos ve Strabon gibi Eskiçağ yazarlarına göre Makedonyalıların komşuları olan ve Avrupa’da oturdukları sırada Brigler (Brygler) adını taşıyan Frigler, Makedonya ve Trakya’dan Boğazlar yolu ile Anadolu’ya göç eden Trak boylarından biriydi.”
Frigler boğazları geçerek Anadolu coğrafyasına gelişi eski kavimlerin anlatılarında da dile gelmiştir. Bazı kaynaklarda diğer Trak kavimlere benzemedikleri ve hatta bu halklarla pek iyi anlaşmadıkları anlatılır. Anadolu’ ya sair bölgelerden de göçler olmaktaydı. Batı yönünden göç edenlere “Brig” denmiştir. Frigler de Trakya’ dan gelen kavimlerenir. Makedonya civarından geldikleri ileri sürülür. Arkeolojik kazılarda elde edilen Güneydoğu Avrupa kökenli el yapımı, kaba çanak çömlek ve yumrucuklu çanak çömlek örneklerinin yanı sıra mimari buluntular da bu görüşü desteklemektedir.
Frigya Bölgesi, iki ana bölüme ayrılmıştır. Büyük Frigya ve Küçük Frigya. Büyük Frigya, doğuda Kızılırmak Nehri ve Tuz Gölü’ ne, batıda Denizli-Pamukkale yöresine, güneybatıda Elmalı Ovası’na kadar uzanan geniş bir bölümü kapsamaktadır. Friglerin ünlü başkenti Gordion (Polatlı/ Yassıhöyük), Ankyra (Ankara), Pessinus (Sivrihisar/Ballıhisar) ve Kelainai- Apameia (Afyonkarahisar/ Dinar) bu bölgenin en önemli Frig yerleşmelerini oluşturur. Friglerin başkenti Gordion, adını Kral Gordios’ tan almıştır. Gordias, batılı kaynaklarca nakledilen bir şahsiyettir ve hakkında pek bilgi yoktur. ilk Frig Kralı olarak nitelendirilir. Öldükten sonra yerine oğlu Midas geçmiştir. Asur kaynaklarda Midas’ a rastlanmaktadır. Geç Dönem Hitit Kent Devletleri ile yakın ilişkiler kurduğu nakledilmektedir. Öyle ki bir güç birliği oluşturmayı başarmış Kral II. Sargon ile karşı Adana’ ya kadar ilerlemiştir. Ancak Kimmerlerin oluşturduğu tehditten çekinerek Kral II. Sargon ile iyi ilişkiler kurmaya çalışmıştır. Midas ilk Demir Çağı kralı olarak anılmıştır. Ondan bahseden Antik Batı kaynakları devrinden çok zaman sonra nakledilmiştir. Midas’ ın hakimiyetini neyin sonlandırdığı muğlak bir konudur. Aynı şekilde başkent Gordion zenginliğini MÖ VII. yy sonlarına dek sürdürmüştür. Kimmerlerin batıya göçü diğer Anadolu devletlerinde olduğu gibi Frigleri de etkilemiş önce Lidyalıların daha sonra Medlerin hakimiyeti altına girmişlerdir.
Friglerin kültürü Roma’ ya değin varolmuş baskın ve özgün bir kültürdür. Frig dili, Roma zamanına dek dağlık bölgelerde kullanılmıştır. Kibele yontusu arkeolojik olarak meşhur bir yere sahiptir. Tarih boyunca yaşayan bir kült halini almıştır. Yaşayanların ve ölenlerin tanrısı olarak nitelendirilmiştir. Antik ana tanrıça tasviri olarak toprakla özleşmiştir. Günümüzde de popülerliğini sürdürmektedir.
Frigler, tarımla uğraşmış üretken toplumlardandır. Halk hep zengin kaynaklara sahip olmuştur. Devletin gelirlerinin çoğu bu şekilde karşılanmıştır. Frig yönetimi tarıma önem vermiş koruyucu kanunlarla tarımı desteklemiştir.
kaynakça
doğancı, kamil, "geç hitit devletleriyle yeni asur imparatorluğu arasındaki siyasi ilişkiler." düzenleyen: b. çınar, c. şahin, s. avşaroğlu, (pdf), https://www.academia.edu/ .
