Aptülhamit'in elindeki kaynakların, ok yay teknolojisi seviyesinde teknolojisi olan Japonya'nın elindeki kaynaklardan az olduğunun iddia edilmesine vesile olan işgaldir.
Meiji ve aptülhamit aynı zamanda hüküm sürdü. Kimin ne başardığı ortada.. Kaldı ki meiji'nin elinde merkezi yönetim bile yoktu. Önce şogunu devirdi, sonra her birinin elinde ayrı askeri güçler bulunan bilmem kaç feodal lordluğa bölünmüş ülkede kanlı bir iç savaşın üstesinden geldi.
Meiji'nin bu işleri başarırken hangi yoldan gittiğini öğrenmek için (bkz: japonlar batının tekniğini aldı kültürünü almadı). Bir zahmet okuyun, gerçek başlıkta görüldüğü gibi değil.. Göreceğiniz üzere Meiji aptülhamit'in tuttuğu yolun tam tersinden gitti.
Aptülhamit çok kıymetli, iyi kullanılsa büyük sonuçlar verecek bir 30 yılı heba etmiştir. Ondan sonrakilerin daha beceriksiz olması bunun beceriksiz olduğu, üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmediği gerçeğini değiştirmez.
Aslında en büyük suçlular Abdülmecit ve Abdülaziz'dir. 2. Mahmut büyük zorlukları yenip, nispeten müsait bir ortam devretti bunlara. Bunlar ise borçsuz devraldıkları devleti iflas ettirdiler. Doğru işler yapsalar ilerleme yoluna Japonya'dan çok önce girebilirdik.
