(bkz: social justice warrior) başharflerinden oluşan bir akım. yeni değil ama, kökleri çok eskiye dayanıyor.
ilk olarak south park ta ortaya çıkan mr. principle karakteri ile farkına vardığım, sonra hollywood film ve dizilerine fazlasıyla etki etmeye başlayan, günümüzde ülkemizde kendine en son liberal diyen tayfanın evrildiğini görmeye başladığım iğrenç bir akımdır. neden iğrenç, çünkü kökleri faşizm ve ırkçılığa dayanmaktadır da onun için.
bu zihniyettekiler, insanların değiştirmek elinde olmadığı ancak ayrımcılığa uğramasına yol açtığını düşündüğü farklılıklarını, farklı özelliklerini kendileri yeterince farkında olmadan vurgulamakta ve altını daha da kalın çizmektedir. diğer taraftan toplumsal ve coğrafi farklılıkların kültürler üzerinde ciddi etkileri varken ve bu farklılıklar bazı toplumları ve insanları var eder, onları özel kılarken bunları sırf görüntü üzerinden değerlendirip gözümüze gözümüze sokmak için dizi ve filmlerdeki her tür karakteri çeşitli ırk ve milletlere dağıtmak aslında bu farklı ve özel nitelikleri sıradanlaştırmaktan başka bir işe yaramıyor. burada bir iyi bir de kötü örnek vereyim.
hem de iyi örneği netflix ten vereceğim. dolemite is my name filmindeki baş karakter, amerikadaki zenci toplulukları içerisinde var olmuş, zenci toplulukların özellikle çok sevdikleri ve onların anlayabileceği-normal görebileceği bir mizah türünde ürünler vermiş birisi. stand-up komedi tadında işleri var, ama yaptığı tür hiphop müziğin ilk örneği olarak kabul ediliyor. mesela bu film zenci ağırlıklı ve siz gidip gerçekte zenci olan bir insanı beyaz ırka veya çinliye oynatacak haliniz yok. ve film de çok enteresan şekilde bu konulara girip kendini yormadan son derece mutlu, neşeli bir düzlemde akıyor gidiyor. izlemeyenler izlesin.
diğer örnek de yeni star wars serisi. stormtrooper eskisinin zenci olmasına lafım yok mesela, ama asyalı kontenjanı dolduracağım diye bunun öpeceği bir kadın tipleme çıkartıp asyalı yapmak nedir arkadaş? ve bu karakterlerin başının sonunun hiçbir şekilde film içerisinde anlamı yokken nedir yani? niye gerek duyuldu anlaşılır şey değil!?!
akıllıca olan, örneğin asyalı bir karakter gireceksen jedi şovalyesi gireceksin ve eski samuray filmlerini andıran tiplemelerden birisi olarak girebilirsin. lucy liu nerelere kayboldu bilmem, ama onun çarli meleği hali gibi, kill bill de oynadığı tip gibi bir hatun getirebilirsin, anlarız. neden böyle diyorum, jedi şovalyelerinin ilham alındığı yer japon samuray filmleri de onun için. kültürel bir bütünselliği böyle yakalarsın.
iskambil oyununda farklı işaretten kartları yan yana koyar gibi oyuncu seçimi yaparsan ne anlamı kaldı ki?
şimdi yüzüklerin efendisi kadrosu açıklanıyor ve melez-siyahi oyuncu ağırlıklı gelince herkes bir garipsedi. çünkü asyalı çekik gözlü oyuncular oynasa bir ihtimal kurtarabilir elf leri siyahi yapma ihtimali serinin hayranlarını ürküttü arkadaş. gandalf kadın ve siyahi olarak gelir mi gelir şimdi, insanlar tuhaf ihtimallere kafa yormaya başladı ve doğru değil. hikayedeki tüm cinsiyetleri ters düz ediyorum desen o bile kendi içinde tutarlı ama riski çok yüksek, temelden hikayeyi sarsması işten değil.
evet bazı talihsiz örnekler var olmuş, gidip cengiz kağan ı amerikan ırkçısı john wayne'e oynatmak, uzakdoğulu tiplemeyi beyaz ırktan birine makyajla kotarmaya kalkmak çok saçma ve aşağılık bir yaklaşım. Ama bu örnekleri her karaktere uygulamak ve bazı çok bildik özellikleri olan tiplemeleri farklı şekle sokmaya çalışmak saçmalık. dolayısıyla ırksal ve milli çeşitlilik kisvesi altında her ırktan birer tane oyuncunun her dizi ve filme sokuşlanması, tüm duvarları gökkuşağı rengine boyamak gibi. Her yer gökkuşağı gibi boyanırsa bir süre sonra sıvasız gri renginden farkı kalır mı renkliliğin?
