4 halife dönemini takiben emevilerle birlikte genişleyen islam coğrafyasında, müslüman olmayan araplara değil, arap olmayan müslümanlar'a verilen isimdir. öncelikle bu karışıklığı önleyelim. islamiyet'in arabistan'dan sonra ilk nüfuz ettiği ve yayıldığı toprakları gözümüzün önüne getirdiğimizde*, bu toprakların bin yıllardır yerli topluluklarını oluşturan aramiler, suryaniler, nesturiler, persler* gibi halklar, yani genel konjonktur açısından "doğu yunan coğrafyası halkları" dediğimiz insanlar bu gruba girerler. yerleşik düzenin kadim temsilcisi olan bu halkların çoğu emeviler döneminde müslüman olmuşlardır. bu dönemde emevilerin bir nevi "merkezi kabilecilik" şeklinde niteleyebileceğimiz anlayışlarının eseri olarak ikinci plana itilmişlerdir. emevi iktidarına karşı çıkan muhalif seslerin yükseldiği bir ortamda da bu muhalefetin en temel destekçileri olup, 750'lerdeki bir isyan hareketiyle abbasiler'in iktidara gelmesinde önemli rol oynamışlardır. dolayısıyla abbasi döneminde devlet kademelerinde rol almışlar ve böylece çevre-merkez ilişkisinde çevrenin iktidarını sembolize etmişlerdir. bu nedenledir ki, abbasiler dönemi daha ümmete dönük, daha evrensel bir siyasi-toplumsal politik kıvamda inkişaf etmiştir.
