cizildigi donem itibariyle dogrulugu cok az olan haritadir. anlatmaya calistikca haksiz ithamlarla da suclandigim konudur.
oncelikle esas sorun haritanin cizildigi tarihtir. 1900lerin ilk yillari. ister abdulhamit, ister ataturk, ister o zamanki amerika baskani cizdirsin. bunun onemi yoktur. o donemdeki petrol endustrisinin, teknolojinin ve de bilimin durumu onemlidir.
petrol tarihcesine bakildiginda ilk cikarilan petrolun yuzey sizintisindan yola cikilarak oldugu bilinmektedir. ( (bkz: baku petrolleri) ve (bkz: albay drake nin petrol kuyusu)). bu da yerustundeki emarelerden hareket edildigini gosterir. oysa petrol yerin kilometrelerce (bazen x yuz metre mertebesinde) altinda bulunur. yer altindaki basinca bagli olarak yuzeye sizar. sizan petrol genis olcekli bir reservuardan gelebilir de gelmeyebilirde.
e bir de sizmama durumu var. ne yani, sizmadiginda orada petrol yok mu diyecegiz? hayir tabii ki. yerin ustunden olcumler yapip, yerin altindan bilgi alarak yerin kmlerce altini gorebiliyoruz. bu sayede de yerin altinda petrol var ya da yok diyebiliyoruz. nasil ki bir doktor mr-rontgen-tomografi cekerek hastanin asil derdini, tumorlu bir doku varsa onun nerede ve ne boyutta olabildigini gorebiliyorlar, bu da o hesap.
aslinda olay burada patlak veriyor. yerbilimlerinde kullanilan goruntulemeye dayali yani sizintiya bagli olmayan petrol arama yontemlerinin teorisi 18. hatta 17. yuzyila dayanir ancak bu yontemlerin uygulamaya gecmesi, aletlerin gelistirilmesi 1920'lere rastlar. onemle belirtmek gerekir ki, bu tarihler dunya icin gecerlidir. turkiye icin degil.
soz konusu haritanin raporu 1901'de hazirlanmis. yani goruntulemeye dayali olarak degil, yuzey sizintilarindan hareket edilerek hazirlanmis. yani 1 km ileride petrol varsa burada da var denilmis. yeraltina dair bir goruntuleme yapilmamis. yapilamamis. cunku alet yok. tipki mr cihazi olmayan doktorun hastalik teshis etmesi ne kadar guvenilirse, bu harita da o kadar guvenilirdir.
(bu konuyla ilgili ayrintili bilgi piyasadaki kitaplardan** ve ulkemizde sadece iki universitede** bulunan petrol muhendisligi bolumunden elde edilebilir. ya da erisim imkaniniz varsa, milli kutuphane ve tbmm kutuphanesindeki yayinlara bakilabilir.)
ayrica bu haritanin dogru oldugunu varsaydigimizda karsimiza buyuk bir sorun cikiyor. guneydogu anadoluda yapilan arama calismalari ya da basit anlamiyle yer altini goruntuleme cabalari bir cogu neden petrollu seviyelerle sonuclanmiyor. delinen onlarca kuyu neden bos cikiyor? kullanilan yontemler, aletler gulf of mexico* gibi amerika'nin (petrol) can damarinda calisiyor, ama guneydogu*'da calismiyor? neden? cevap guney dogu anadolunun jeolojisidir, iki kitasal kabugun carpistigi bir kusagin jeolojisinin karmasikligidir.
burada sunu unutmamak gerekir; gda bolgesinde petrol yoktur diye kimse bir cumle kuramaz. cunku vardir. ama rezervuar boyutu arabistandaki gibi km2 lerce degildir. kucuk olcektedir ve cikarilan petrolun kalitesi dunya standartlarinda degildir. adiyaman'dan cikan %93 u su olan petrolu ya da batman'dan asfalt gibi cikan petrolu islemek gerekmektedir.
kar = satistan ele gecen para - (rafinaj icin harcanan para + arama icin harcanan para + petrolu yerin altindan cikarmak icin harcanan para)
dir. islendikten sonra satilan petrol ham petrol olmadigi icin piyasada ucuza satildigini da goz onune alirsak, milyon dolarlarla ifade edilen bu miktarlardan kar etmenin ne kadar zor oldugu da asikardir. bu nedenle de sirf gda bolgesinde degil, tum turkiyede acilan kuyular kapatilabilmektedir. aslinda tum dunyada bu boyle.
son olarak da bu haritanin dogruluguyla hareket ettigimizi dusunursek, gozumuzun yeni acildigini da varsayarsak; o petrolden hakkimiza cok az dusecektir. hatta belki de hic dusmeyecektir. hani amerikalilar cikarmamiza izin vermiyor olayi var ya?!. iste o gercek olmak uzere. yeni cikacak petrol kanunu sayesinde yurtdisindaki sirketlere ulkemizdeki petrolu somurme hakki veriliyor. bizim daha el surmedigimiz sahalarda petrol aramasi yapan sirket, petrol bulup alip goturdugunde biz "aaaa, biz daha orayi arayacaktik, tuh gordun mu gitti petrol." diyor olacagiz.
iste bu nedenle uzerine konusulmasi yersiz haritadir bu. haritadan once, bilmem nerede petrol var mi yok mu tartismasindan once, ulkemizin satilmasina izin vermememiz gerekiyor.
not: is bu entry bu baslikta onceden yazdigim uc entrynin harmanlanmisidir. konuyu bilmiyorsun, bos bos konusuyorsun, ukalalik yapiyorsun diyenler elbet olacaktir. isteyen istedigini desin. ingilizce-turkce ders notu, kitap ve makalelerden olusan dokumanlarimi herkesle paylasabilirim. onceleri ben de herkes gibi petrol ulkesi oldugumuzu dusunuyordum, ne zaman ki egitimimi petrole cevirdim, yurtdisi-yurtici aldigim egitimler bunun boyle olmadigini gosterdi. o yuzden petrolle ilgili birazcik arastirma yapmadan bu konularda konusmayin.
arti ilk petrol hikayesi Evliya Çelebi tarafından 18. Yüzyılda kaleme alınmıştır. sizce evliya celebi neye gore petrolden bahsetti sakin cevap yuzey sizintilari olmasin? *
