adından da anlaşılacağı üzere kozaliteyi bozan bir deneydir. young deneyinden bir şey çıkaramayan bilim insanları tarafından fotonların davranışını anlamak için zekice ve kurnazca hazırlanmış, ancak fotonların yine olan bitenin farkına varıp tufaya düşmediği deneydir. bu deney madde ve zaman konusunda bize çok ilginç sonuçlar verir. normalde fotonlarla yapilan deneyi kadeh analojisini kullanarak anlatmam açıklayıcı olabilir. kadehi elinden bırakırsan yere düşer ve parçalanır. kadehi bırakman bir nedendir. yere düşüp parçalanması ise sonuç. bu deneyde olan şey ise kadehi bıraktığında onun havadayken parçalanması, yere düşeceğini önceden bilip kırılması, yani nedenin sonuçtan önce gerçekleşmesi. evet aynen böyle. belki ilk bakışta imkansızmış gibi gelebilir ama bu şey bu evrende gerçekleşen gerçek bir olay. deneyin sonucu sana atom-altı maddenin zamanda yolculuk yapıyormuş gibi davrandığını gösteriyor. daha açık ve sade bir dille konuşmak gerekirse, madde başına gelecekleri önceden biliyor ve geçmişe gidip buna göre pozisyon alıyor.
bu bana soracak olursan evrene dair dolanıklık ve kütleçekim fenomenlerinden sonra en enteresan üçüncü şey olabilir. ışığın gerçekten ilginç bir doğası var ve hala tam olarak çözülemedi. anlaman için onu gözlemlemen gerek ama ölçekler küçüldükçe de gözlem kuantum mekaniğinin yarattığı etkilerden ötürü zorlaşıyor. incelenen maddeler küçüldükçe madde, bilinç ve gözlem meselesi artık sorgulanır hale geliyor. bu noktada işin içine felsefe de girmeye başlıyor. felsefe ile matematik ve fiziğin bileşimi gibi bir deney diyebiliriz kısaca buna. aklının sınırlarını olabildiğince zorlayan bir deney.
