Bütün insanları bütün insanlığı bütün kâinatı kuşatmış olan allah, kendisinden başka ilah edinenlerin en çoğaldığı, en azıttığı çağlarda çıktı ortaya Melek Cebrail aracılığıyla.
Toplumlar Allah tarafından kuşatıldığını hissettiler, kimisi -dogru yolda olanlar- yükselişe geçti kimisi suların altında kaldı.
Tahiyatta kapanan gözleri abdalın , kuşatıldığını görüyordu. Sarsıldığını, 40 gündür yediği 40 lokmadan güçsüzlesmiş bedeni sarsıldığını hissediyordu kuşatıldıkça. Zihnini dolduran düşüncelerden, kalbinin hislerinden, nefsinin arzularından bazıları suların altında kalıp secdeye kapanirken bazıları şahlandı yılkıya bırakılan vahşi atlar gibi saldırdı tüm vücuduna, bu isimle.
(bkz: tümdengelim)
insanların hakikate ulaşmak için kullandığı tümevarım ve tümdengelim yöntemlerinin Kuran'da bazı ayetler arasında kullanıldığı ortaya çıkarılmıştır. nefislerini terbiye etmek için, nefislerini Allah'ın da yardımıyla yenmek için çile çeken dervişler bu yöntemi ilk kullananlar imiş.
