evde de kolayca yapilabilecek bir deneydir. can sikan ise istedigin kadar yap yine ayni sey oluyor ve bunun neden boyle oldugunu anlayamiyorsun. gizli degiskenler, kopenhag yorumu, pilot dalgalar, alternatif evrenler gibi seylerle olaya aciklama getirmeye calisiyorsun ama hangisi dogru kimse bilmiyor. einstein gizli degiskenciydi mesela. olasiliksal bir sey falan yok, her sey burada olup bitiyor ve deterministik bir surec isliyor ama henuz kesfedemedigimiz bazi degiskenler var, bunlardan oturu olaylari olasiliksal sekilde isliyormus gibi algılıyoruz diyor. bohr ise einstein'in karsisinda yer alip gizli degiskenler falan yok, basbayagi olasiliksal bir durum var diyor. einstein sonrasinda durmadan dusunce deneyleri ortaya atiyor ve karsi taraf bunlara karsilik veriyor. en sonunda einstein tek parcacik uzerinden gitmeyi birakip yerine dolanik haldeki iki elektronu dusunup bunlarin arasinda isiktan hizli bir sekilde iletisim olamayacagini, yerel olmayan bir etkilesimin soz konusu bile olamayacagini soyluyor ve sıkıyorsa buna da karsilik verin diyor. bohr ve onun tarafindaki bilim insanlari oyle bir karsilik veriyor ki einstein burada kaybediyor. cunku gercekten de deneylerle kanitlaniyor ki iki dolanık elektron arasindaki mesafe ne olursa olsun, isterlerse ikisi de evrenin diger uclarinda olsun yine de birbirleriyle zamandan bagimsiz olarak, yani ayni anda etkilesiyorlar. deneylerle kanitlanmasina ragmen yine de bunun nasil boyle oldugu hala bilinmiyor. bu yuzden hala bir fenomendir ve cozulmeyi bekleyen olaylardan biridir. cozen direkt nobel odulunu ve milyon dolarlari kapar.
