yolsuzluk, özel çıkarların, özel tercihlerin veya prestijlerin, belli bir grup veya sınıfın çıkarları doğrultusunda kamu gücünün kullanılmasıyla birlikte, istenmeyen zararlara yol açacak şekilde yüksek ahlaki değerlerden ve yasalardan kaçınmak için başvurulacak bütün yollardır, demiş carl joachim friedrich
latince ambitus sözcüğünün türkçe karşılığı olan yolsuzluk, antik roma'daki seçimlerde kendini sıklıkla gösteren bir şeydi. kamu görevine gelmek o zamanlarda da günümüzde olduğu kadar önemliydi ve aynı zamanda hırs manasına da gelen ambitus'u (rüşvet verme, itibarsızlaştırma, iftira atma, zeytin dağıtma, zeytinyağına bulama, iş vaadinde bulunma vb) kullanarak devletin önemli mevkilerinde görev almak için halka oynamak olağan bir durumdu.
elbette roma hukukunda cezası olan bu davranışlar, her seçimde artarak yinelenir, yeni kanunların ortaya çıkmasına vesile olurdu. ölüm cezası, hapis cezası, yüklü tazminatlar ve senato üyeliğinden ihraç gibi ağır cezalara rağmen değişen bir şey olmazdı çünkü devletin malı tatlıydı, söz sahibi olmak ise hazdan geberten bir şeydi.
peki şu ünlü tabletlerden olan ve sümerlerde rüşvetin belgesi kabul edilen tablete ne demeli? "sümer okul günleri" adını taşıyan tablette okulda başarısız olan bir öğrencinin velisinin öğretmeni evine davet etmesi, yedirip içirmesi ve ellerini kollarını hediyelerle doldurarak yolcu etmesi sonucu öğrencinin birden aydınlanması, zekasını kullanır olması ve okulun en başarılı öğrencisi olmasının verilen rüşvetle birebir alakalı olduğunu kim inkar edebilir?
kısaca içerisinde rüşveti de barındıran yolsuzluk, eski çağlardan günümüze birçok medeniyetin başının belası olmuş, birçoğunun yıkılmasında pay sahibi olmuştur. bunun önüne geçebilen ülkeler ve medeniyetlerin ortak yönü eğitime verdikleri önemdir. bencillik ve hepbanacılığın köpeği olmuş insanların ülkesinde bu eğitimi verecek olan öncelikle ailelerdir. çocukları başkasının malına zarar vermekten, kendisinin olmayanı izinsiz kullanmaktan, onda var bende de olsun kıskançlığından, gereksiz hırstan, para aşkından, haksızlıklardan uzak tutmak bizim elimizde. atalarımızın yaptığı en iyi işlerden biri de bana göre icraate dökemedikleri sözleridir. "ağaç yaşken eğilir" sözünü kendi çocuklarımız, yeğenlerimiz ve öğrencilerimiz üzerinde uygulamamız, gelecek kuşakların bir nebze olsun değişime katkıda bulunmalarının yolunu açacaktır. zira değişim bireyle başlar, topluma sirayet eder.
roma'da yaşanan yolsuzluklar ve daha fazlası için seneca'nın lucilius'a yazdığı mektuplardan oluşan kitabı (bkz: epistulae morales) incelenebilir.
