Ümmetçi ve islamcı yaklaşımı. Bu yaklaşım hayalkırıklığına neden olur. Çünkü ekonomik kaygıların ve rantın dini imanı yoktur. iktisat ve para politikaları itikat ile çalışmıyor. Ortada 1400 yıllık bir din var ve buna mukabil dindaşlar var. Alır tarih kitabını okursun, tarih biliminden nemalanırsın. Kimliğin ve devlet geleneğinin geçmişi var, istifade etmek istersen yok yok. Selçuklu ve osmanlı, islamlaşma ülküsü ve ümmetçi politikaları nedeniyle geri kaldı ve bu geri kalma onları yıktı. Ama sen, "tarih tekerrür eder" yahut "tarih tekerrürden ibarettir" dersen, kafasızlık edersin. Çok afedersin ama tarih aptallar ülkesinde tekerrür eder. Geçmişe saplanıp kalmayan, geçmişe nasihat babında arada bakan ülkelerde tarih tekerrür etmiyor.
islam dini değil de müslümanlar garip. (Garabet garibi, düşkün garip değil) peygamberin ölümünden çok değil 50 yıl sonra, geride kalan yüzbinlerce ölü, hamaset ve ayrışma, farklı bir kitap yorumu ve okuması bıraktılar. Müslümanların en büyük problemi müslümanlardır. Hatta müslümanlar islam dininin baş ağrısıdır.
