1412 yılında karakoyunlu türkmenleri ile şirvanşah gürcistan muttefikleri arasında yaşanan savaştır (battle of chalagan). Savaşta muttefik birlikleri Karakoyunlular tarafından dağıtılmış, Gürcistan ve Şirvanşah kralları esir alınmıştır. şirvanşah kralı ibrahim para ödemek ve karakoyinluların vassalı olma şartları karşılığında serbest bırakılmış, gürcü kralı konstantin ise kara yusufun oğlu tarafından kafası kesilerek öldürülmüştür.
Savaşın Nedenleri :
1408 yılında Emir Timurun oğlu Miranşahı yenerek öldürdükten [1] sonra Kara Yusuf Azerbaycanın kontrölünü ele geçirmişti. Kara Yusufun Azerbayanı ele geçirmesi Celâyirli Sultan Ahmetle arasının bozulmasına neden oldu. Kara Yusufun Akkoyunlularla savaşta olmasını fırsat bilen Sultan Ahmet Tebrizdeki Karakoyunlu birliklerine saldırdı. Sultan Ahmet Tebrizi ele geçirmek için daha önce de buraya oğlu Keyumersi yollamış Şirvanşah I ibrahimden yardım istedi.
Bu sırada Erzincanda olan Kara Yusuf olaylardan haberdar olarak Tebrize Şirvanşah birliklerinden önce yetişti. 30 Ağustos 1410 yılında Tebriz civarında Kara Yusuf ve Sultan Ahmet arasında yaşanan savaşta Celayirliler ağır yenilgiye uğradılar. Elinden okla yara almış Sultan Ahmet Babaüddin Cülhan isimli bir Tebrizlinin bahçesinde saklandı, Babaüddin ise onu yakalayarak Kara Yusufa teslim etti. Sultan Ahmet, Kara Yusufun emri ile öldürüldü ve Celayirliler devletine son koyuldu.
Şirvanşah I ibrahim oğlu Keyumersi Şirvanşahlar ordusu ile birlikte Tebrize Sultan Ahmede yardım için göndermişti. Sultan AHmetin yenildiği gün Tebriz civarına yetişen Keyumers Karakoyunluların ani saldırısına uğrayarak esir alındı. Keyumers Kara Yusufun emri ile Erciş kalesinde hapse atıdlı. Şirvanşah ibrahim oğlunun serbest bırakılması için Kara Yusufa para teklif etti [2] [3], fakat Kara Yusuf Keyumersi para almadan Şirvanşah ibrahimden Karakoyunlulara tabi olmasını içeren bir mektupla serbest bırakarak babasına yolladı. ibrahim oğlunun Kara Yusufla antlaşarak kendisini devirmesinden şüphelenerek Keyumersi idam ettirdi [4] [5]
Savaş :
Keyumersin idamı haberini alan Kara Yusuf Tebrizden ayrılarak Karabağa yola çıktı, Şirvanşah ibrahime elçi yollayarak tabi olmasını taleb etti. Bağımsızlığını kaybetmek istemeyen ibrahim, Şeki hakimi Seyyid Ahmet Orlat ve Gürcistan kralı I Konstantinle ittifak kurarak 12 binlik süvari ile Kara Yusufun üzerine yürüdü.
Savaş 815 yılının Şaban ayında (1412 yılı Aralık ayı) yaşandı. Savaşın ilk bölümünde Şirvanşah ibrahimin birlikleri yenilerek geri çekildiler ve gürcü birlikleri ile birleştiler. Savaşı Gürcistan kralı I Konstantin devam ettirdi. Kısa sürede muttefik birlikleri Karakoyunlular tarafından kuşatılarak yenildiler, Ibrahim ve Kral Konstantin esir alındı [6]
Sonuç :
Gürcü Kralı I Konstantin,Konstantinin kardeşi, Şirvanşah ibrahim, ibrahimin kardeşi ve oğulları, çok sayıda gürcü ve şirvan soylusu ve askeri Karakoyunlular tarafından esir alınmıştı. Onların hepsi kelepçelenerek Kara Yusufun huzuruna getirildiler.
Kara Yusuf sıradan şirvan askerlerinin ücretsiz serbest bırakılmasını, gürcü askerlerin ise idam edilmesini emretti. Gürcistan Kralı I Konstanin kardeşi ile birlikte 300 gürcü soylusunun kellesi alındı. Kral Konstantini ise Kara Yusufun oğlu Pirbudak kendi elleriyle öldürdü [7] [8]. Şirvanşah ibrahim ve oğulları ise kelepçelenerek Tebrize hapishaneye götürülüdüler. Kara Yusuf ise Şamahı şehrini ve Şirvanın bazı köylerini yağmaladıktan sonra Tebrizi geri döndü. Karakoyunlular ganimet olarak Şirvandan kendileriyle 1 milyon baş hayvan (sığır, koyun) götürdüler [9][10]. Şirvanşah ibrahim ve Şirvan soyluları Karakoyunluların vassalı olmayı kabül ettikten ve büyük miktarda para ödedikten sonra serbest bırakıldılar [11] [12] [13].
[1] - Şeref han Bitlisi, Şerefname. II/100
[2] - Samerkandi, s194-195
[3] - Petrushevsky, s158
[4] - Mirkhond, s.294
[5] - Petrushevsky, s.159
[6] - Sara Aşurbeyli, Şirvanşahlar dövləti, Bakı, 2006, səh 356-359
[7] - Müneccimbaşı, s.171
[8] - Dorn, s.578
[9] - es Sehavi, s.188
[10] - З.M.Бyниятoв - Hoвыe мaтepиaлы, 3, c.63
[11] - Samerkandi s.234-236, 244
[12] - Şeref han Bitlisi, Şerefname.cilt 2 sayfa 101-102
[13] - Tarihi Cennabi, v.959b
