açılın tarihçi geldi.
medleri yıkarak iran hakimi olan ve akabinde yoğun istila hareketleriyle ön asya'yı baştan başa fetheden ahameniş hanedanı tarafından kurulan devlet.
imparatorluğun kurucusu büyük kyros(ıı) ki, fatihler fatihidir; ancak iskitlere karşı akılsız bir hareketin kurbanı olmuştur mesela. Babil, assur, lidya ve sogd ülkelerini alıp messagetlere mağlup oluşu tirajiktir. (bkz: Tomris hatun)
1. kyros ise pers devletinin kurucusudur; ama dediğim gibi devleti büyüten ve imparatorluğa dönüştüren 2. kyros torunu oluyor.
2. kambyses, mısır fatihidir. sonra taht küçük kardeşine ve sonra yine ahameniş hanedanından olan; ama kyros ı'in kardeş soyundan olan darius'a geçer. sonra xerxes diye gider ve nihayet 4. asrında sonuna doğru ııı.darius tahta geçer. önce issos, ardından gaugamela'da mağlup olup makedon imparatoru'na koca imparatorluğu kaptıran loser reyiz olarak tarihe geçer.
pers-yunan savaşları tarihî bir klasiktir ve inanılmaz hikayeler barındırırlar. marathon savaşı, salamis deniz savaşı, thermopylae geçitleri, platea muharebesi, iskender'in asya seferi...
perslerin güzel anıtları da vardır. mesela darius ı'in mezarı ve pek çok yerdeki yazıtları görülmeye değerdir.
