"Yüce Genel Kurmay Başkanlığından gelen 30 Nisan 1341 tarih ve 1835/2270 numaralı tezkerede, son isyan ve irticâ olayının basınımızda ve özellikle istanbul basınının büyük bir kısmında genel bir Kürt ayaklanması şeklinde gösterilmesi, iç ve dış düşmanlarca propaganda zemini ittihaz edilmekte olduğundan ve esasen sınırlı bir sahada çeşitli emeller ve iğfalât (aldatmalar) neticesi oluşan olayın büyütülmesi uygun olmadığından, isyanın ayrımcılıktan ziyade irticâî cehalet ve aldatma neticesi zemininde yayın yapılması için gereğinin yerine getirilmesi teklif olunmuştur.irticâi görünümü olduğu tespit ve malum olan hadisenin, basında Kürt meselesi şeklinde inhisar ettirilmesi gerçeğe mutabık olmadığı kadar siyaseten de sakıncalı olduğundan, keyfiyetin bu açıdan yayınlanması için Dışişleri Bakanlığına tevdiî münasib görülmüştür."*
"Şeyh Said isyanını doğrudan doğruya ingilizlerin hazırladığı veya meydana çıkardığı hakkında kesin deliller bulunamamıştır. Fakat, bundan şüphe edilmiş ve gerekli tahkikat yapılmıştır. Çünkü, ingilizlerin Musul hareketi esnasında ve daha sonra Nesturi ayaklanmasında olduğu gibi, hudutlarda ve dışarıda propagandayla, münasebetlerle Şeyh Sait isyanı'nın patlamasına zahiren yardımcı oldukları intibaı mevcuttu."**
"Şeyh Said isyanı davasını gören Şark istiklal Mahkemesi reisi Mazhar Müfit Bey ise şöyle demişti: 'Kiminiz hasis şahsi menfaatlerinize bir zümreyi âlet, kiminiz ecnebi kışkırtması ve siyasî hırslarını rehber ederek, hepiniz bir noktaya, yani Müstakil Kürdistan teşkiline doğru yürüdünüz.'"***
görüldüğü üzere resmi tarih ve bu fikrin sürükleyici mantalite, olayı 31 mart olayı gibi klasik bir irtica ayaklanması olarak görmüş ve aynen menemen olayını sünni tarikatları sindirmek için kullandığı gibi ss isyanını da muhtemel hilafet ayaklanmalarına karşı bir korku unsuru olarak kullanmayı bilmiş ve isyanın asıl amacını güme getirmek noktasında başarıya ulaşmıştır.
---
* 3 Mayıs 1341/1925 tarihli bakanlar kurulu kararı.
** inönü, Hatıralar, Cilt I, I, s. 202
*** B. Cemal, Şeyh Said isyanı, s. 113'ten aktaran Mete Tunçay, Türkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Yönetimi, Tarih Vakfı Yayınları, 2005, s. 137.
