Tek ekonomik geliri fetih yoluyla başka milletlerin hazinesine çökmek ve ipek yolu ticaretinden aldığı pay ve vergi. Deniz yolları bulunup Amerika keşfedilince ipek yolundan gelen gelir bitti. O dönem Avrupa gemiler dolusu gümüş geldiği için gümüş enflasyonu yaşadı. işte tam bu dönemlerde şehzade Mustafa Amerika'ya koloni kurmayı düşünüyordu fakat kanuni tarafından idam ettirildi. Belki memleketin kaderini değiştirecekti ama ölüm müsade etmedi. Fetihlere gelince tüfek teknolojisini reddedip okla bozgunlara uğrayınca artık fetihlerden de altın gelmez oldu. Sanayi devrimine direnildi, matbaaya direnildi. Fransız devrimi oldu, azınlıklar uyandı ve bağımsızlık istedi. Devlet küçüldükçe islamcılığa sarıldı. Uzun askerlik süresi ve halkın ticaret ile uğraşan kişilere dünya işlerini dinden üstün tutuyor diye ayıpladığı için halk ticaret işlerini azınlıklara bıraktı. Azınlıklar matbaa özgürlüğüne müslümanlardan erken kavuştuğu için erken aydınlandı. Araplar ve Arnavutlar da isyan edince islamcılıkta çöktü. Sonra Türkçülük akıllara geldi ve bir orta asya furyası başladı. cumhuriyet döneminde de devam etti. Rusya'da deli petro eğitim, askeriye, mimari ve denizcilikte mükemmel reformlar yaptı. Biz Rusya'yı hala eski Rusya gördük, kibir yaptık ve bunun bedelini birkaç kez ağır bir şekilde ödedik. Napolyon savaşları, Ruslar, Balkan savaşları, Ermeniler, italyanların Trablusgarp Savaşı, Kavalalı isyanı, içerideki bazı zararlı cemiyetler ve Araplar belimizi büktü.
Edit: kapitülasyonlar, dış borçlar, duyunu umumiye de cabası. Ayrıca eksileyen mal neresi yanlış? Sen nasıl çökmesini istersin ? Senin isteğine göre mi değiştireceğiz gerçekleri?
