türk ve çerkeslerce çerkes sürgününe verilen isim (1864). esasen yerinde bir ifadedir. yurtlarından sökülüp atılan çerkesler yol şartlarının yanı sıra karaya çıkabildikleri yerlerde açlık, sefalet ve hastalıktan kırılmışlardır. bu topraklar yabancılara zannedildiği kadar kolay kucak açmamıştır. göç yoluyla gelen ahali türk ve müslüman olsa bile. çerkeslerse bu konuda en ağır bedellerden birini ödemişlerdir. çerkeslerin osmanlı'da sığındıkları kimi noktalarda çocuklarının kaçırıldıklarından hatta köleleştirildiklerinden bahsedilir.
