tarihi malazgirt'ten çok öncelere dayanan bir gelişimdir.
batı göktürklerin yöneticisi, istemi yabgu'nun bizans elçisine verdiği cevap ilginçtir :
"O Romalılar siz değil misiniz ki on dille konuşursunuz ve herkesi aldatırsınız. Siz Romalılar niçin bizim elçilerimizi Kafkaslar üzerinden Bizansa götürüyorsunuz ve Romaya gidilecek başka yol yoktur diyorsunuz. Yani biz, yollar geçilmez, her taraf arızalı, dağlık taşlık zannedelim de Roma imparatorluğuna hücum etmeyelim mi? Böyle düşüneceğimizi mi sanıyorsunuz? Fakat biz Dinyeper nehrinin nerede bulunduğunu, Tunanın nereye aktığını, Meriçin nereden geçtiğini çok iyi biliyoruz. Bize tabi olan kavimlerin Romaya nereden girdiklerini de çok iyi biliyoruz. Sizin kaleleriniz bizim için sır değildir..."
hazarlar'ın kırım ve kafkaslar'ı türkleştirmesinden de yararlanarak hunlar ve avarlar, doğu avrupa'da üstünlük kurmuş ve bir taraftan balkanlar üzerinden istanbul'u kuşatmaya çalışmışlarsa da, diğer taraftan kafkaslar üzerinden anadolu, suriye ve azerbaycan'a seferler yapmışlardır.
o tarihlerden itibaren anadolu ile bağlantısını koparmayan türkler, gerek seferlerde kalan gaziler olsun, gerek tüccar ahiler olsun, gerekse abdallar, bacılar olsun anadolu'nun türkleşmesinde önemli yere sahip olmuşlardır. 1048 pasinler ve 1071 malazgirt savaşları ile bizans'ın başta doğu ve iç anadolu'daki etkin gücünün sona ermesi ile birlikte 1176 miryokefalon savaşı anadolu'daki türk gücünün mührü sayılmıştır.
orta asya döneminden osmanlı'ya kadar "kızılelma" ülküsünü yaşatan türkler, göçebeliklerinin de getirdiği kültür ve doğrultuyla birlikte sürekli dünyanın farklı bölgelerine doğru gitmek istemişlerdir. osmanlı'nın ilk başlarda bizans'ın da zaafından yararlanarak balkanlar'a, avrupa'ya açılması bunun bir devamı niteliğindedir. daha sonra anadolu'daki iç karışıklığın -karamanoğulları başta olmak üzere- çok başlılığa doğru gideceğini gördüklerinden anadolu türk birliğini sağlamışlardır.
yine de devletin sınırlarını viyana'ya, otranto'ya kadar genişletmeye çalışmışlardır. bir taraftan balkanlar'a doğru açılırken diğer yandan ortadoğu ve afrika'ya - hatta daha sonra endonezya'ya kadar - yayılan topraklar, anadolu'yu merkezi bir konuma yükseltmiştir. sürekli göç ederken geride bıraktığı topraklarda da güçlü devletler kuran türkler'in (cengiz, timur, akkoyunlu, safevi, babür...vs.) asya'da kalan nüfusu bir süre sonra geçici olarak başka devletlerin himayesine girmiştir. (rusya, çin, farisi iran) fakat anadolu, türk devleti olarak kalmıştır.
